Surət (ər. صورة - ṣūra) sözü Azərbaycan dilində bir neçə mənada işlənir. Əsas mənası "zahiri görünüş, şəkil, təsvir" olmaqla yanaşı, müxtəlif kontekstlərdə fərqli nüanslar da əldə edə bilir. Lüğətlərdə verilən "zahiri görünüş, şəkil" tərifi kifayət qədər ümumi olsa da, daha ətraflı izah etmək mümkündür.
Birinci mənası, ən geniş yayılmış mənası "zahiri görünüş, şəkil, təsvir"dir. Bu mənada surət, bir obyektin, insanın, hadisənin gözlə görünən xarici formasını, xüsusiyyətlərini ifadə edir. Məsələn, "Onun surəti çox dəyişmişdi" cümləsində insanın fiziki görünüşündə baş verən dəyişikliklər nəzərdə tutulur. Ya da "Rəsmin surəti gerçəkliyə çox yaxındır" ifadəsində əsərin orijinala bənzərliyi vurğulanır. Bu mənada surət, fotoşəkil, rəsm, heykəl kimi vizual təsvir vasitələrinə də aid edilə bilər.
İkinci mənası, daha məcazi bir mənada işlənir və "nümunə, örnək" mənasını verir. Məsələn, "O, ədalətin surəti idi" cümləsində şəxsin ədalətli davranışları ilə ədalətin özünün bir nümunəsini təşkil etdiyi nəzərdə tutulur. Bu mənada surət, mükəmməl bir örnək, ideal kimi başa düşülə bilər.
Üçüncü mənası, "şəxsiyyət vəsiqəsi, fotoşəkil" kimi dar bir mənada da işlədilə bilər. Bu istifadə, əsasən rəsmi sənədlərlə əlaqəlidir.
Mənşə etibarilə, sözün ərəb dilindən (صورة - ṣūra) götürülməsi aydın görünür. Ərəb dilindəki mənası da "şəkil, görünüş, təsvir" kimi tərcümə olunur. Azərbaycan dilindəki istifadəsi əsasən ərəb dilindən olan bu mənanı əks etdirir.
Sözün cümlədə işlənməsi müxtəlif kontekstlərdən asılı olaraq dəyişir. Yuxarıda göstərilən nümunələrə əlavə olaraq, "Surəti yaxşılaşdırmaq", "Surətə baxmaq", "Surət çəkmək" kimi ifadələr də bu sözün geniş istifadə sahəsini göstərir. Həmçinin, "Qəzəbin surəti üzünə çökdü" kimi ifadələr də sözün məcazi mənalarını əks etdirir.
Yusifin misalında istifadə olunan "On ildir ki, Şamdan ilə görüşməmişəm" cümləsi surət sözü ilə birbaşa əlaqəli deyildir. Bu, ayrı bir cümlədir və mətndə verilən surət sözünün mənasını təsdiq etmir və ya dəqiqləşdirmir.