izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Sürmə₃ sözü Azərbaycan dilində bir neçə mənada işlənən polisemantik bir sözdür. Lüğətlərdə əsasən "siyirmə" mənasında izah olunsa da, kontekstdən asılı olaraq mənası dəyişir. Siz verdiyiniz nümunələrdəki istifadə "qapı və ya pəncərəni bağlamaq üçün istifadə edilən taxta, metal və ya digər materiallardan hazırlanmış çubuq, dirək, şüa" mənasını ifadə edir. Bu mənada "sürmə" qapı və ya pəncərənin içinə yerləşdirilərək bağlanmasını təmin edən bir mexanizmdir. "Siyirmə" sözü ilə sinonim olsa da, "sürmə" daha çox qapı və pəncərələrin bağlanmasında istifadə olunan konkret bir əşyanı bildirir.

Ə.Vəliyevin misalında olduğu kimi, "[Gilə] içəri girib qapını örtdü və sürməsini vurdu" cümləsində "sürmə" sözü qapının içəridən bağlanması üçün istifadə olunan bir çubuğu, dirəyi və ya oxşar bir əşyanı təmsil edir. Qapı "örtülür" və "sürmə" "vurulur", yəni yerinə qoyulur və bağlama funksiyası yerinə yetirilir. Bu mənada "sürmə" sözünün etimologiyası ilə əlaqəsi "sürtmək" felləsinə dayanır; yəni bir hissənin digərinə sürtülərək (yerləşdirilərək) bağlanması mənasını daşıyır.

İkinci nümunədə, "...qapını əl ilə bağlayıb, açılmasın deyə uzun ağac sürməni də..." cümləsində "sürmə" sözü daha aydın şəkildə qapını bağlamaq üçün istifadə edilən bir əşya kimi təsvir olunur. "Uzun ağac sürmə" ifadəsi sürmənin materialını və formasını daha dəqiq göstərir. Bu, sadəcə qapının bağlanmasını təmin etməklə yanaşı, qapının möhkəm bağlanmasını və açılmasının qarşısını almağı nəzərdə tutur. Beləliklə, bu kontekstdə "sürmə" sözü həm funksiyanı (bağlama), həm də konkret bir əşyanı (uzun ağac çubuq) ifadə edir.

Nəticə etibarilə, "sürmə₃" sözünün mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişsə də, əsasən qapı və pəncərələrin içəridən bağlanmasında istifadə olunan bir əşyanı, konkret olaraq uzun və ya qısa, taxta, metal və ya digər materiallardan hazırlanmış bir çubuğu, dirəyi və ya oxşar bir mexanizmi ifadə edir. Bu mənada "siyirmə" sözü ilə sinonim olsa da, "sürmə" daha konkret və fiziki bir əşyanı təmsil edir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz