SÜRÜMƏK (f.) Azərbaycan dilinin zəngin leksikasında “sürümək” feli bir neçə mənaya malikdir və kontekstdən asılı olaraq müxtəlif çalarlar əldə edir. Əsas mənası “zorla çəkib aparmaq və ya gətirmək”dir. Bu mənada obyekt hərəkətə məcbur edilir, müqavimətə baxmayaraq hərəkətə gətirilir. Misal üçün, “Əsgərlər düşməni sürüməyə başladılar” cümləsində “sürümək” düşmənin iradəsinə qarşı hərəkətə gətirilməsini ifadə edir. Bu, sadəcə fiziki gücün tətbiqi ilə deyil, həm də təzyiq, təhdid və ya başqa vasitələrlə əldə edilə bilər.
“Sürümək” feli, eyni zamanda, “dartmaq”, “çəkmək” mənalarında da işlənə bilər. Ancaq bu mənalar “zorla” komponentini özündə daşımır. Misal olaraq, “Uşaq arabasını sürüyürəm” cümləsindəki “sürümək” hərəkətin zorakılıq xarakteri daşımadığını göstərir. Bu halda, hərəkət daha çox fiziki səy və əzələ gücünü əks etdirir. “Dartmaq” və “çəkmək” felləri ilə sinonim olmasına baxmayaraq, “sürümək” fellərində əsasən sürüşmə, süründürmə və ya uzanan bir hərəkət daha çox nəzərə çarpır.
Feli daha da dəqiqləşdirmək üçün, “dartadarta”, “çəkə-çəkə”, “sürüyə-sürüyə” kimi təkrarlanan fellərin köməyi ilə hərəkətin davamlılığını və əziyyətliliyini vurğulamaq olar. Bu, prosesin uzun müddət davam etdiyini və çətinliklə həyata keçirildiyini göstərir. Misal üçün, “Daşı sürüyə-sürüyə tənha evinə apardı” cümləsi həm fiziki əziyyəti, həm də uzun, ağır bir prosesi əks etdirir.
Etimoloji baxımdan, “sürümək” feli türk dillərindəki köklərdən qaynaqlanır və hərəkətin sürüşmə, süründürmə ilə əlaqədar olduğunu göstərir. Bununla yanaşı, feli təşkil edən morfemlərin təhlili onun mənasının inkişafını və çalarlarının zənginliyini daha dərinliklə anlamağa imkan verir.
Nəticə olaraq, “sürümək” feli sadə bir hərəkəti deyil, həm fiziki gücün, həm də zorun tətbiqini, hərəkətin davamlılığını və çətinliyini ifadə edən çoxcəhətli bir lüğəti ifadə edir və kontekstdən asılı olaraq müxtəlif mənalarda işlənə bilər.