Şaxələnmə sözü "şaxələnmək" fellərinin məsdəridir və əsasən bir neçə əsas mənaya malikdir. Bunlardan birincisi, fiziki bir quruluşun, obyektin və ya hadisənin budaqlanması, qollar halında ayrılması, bir nöqtədən çox istiqamətə doğru yayılmasıdır. Məsələn, ağacın budaqlanması, çayın qollarının ayrılması, yolun şaxələnməsi kimi hallarda "şaxələnmə" termini işlədilir. Bu mənada şaxələnmə, təbii və süni quruluşlar üçün də eyni dərəcədə uyğundur. Yəni, həm təbiətdə müşahidə olunan hadisələri, həm də insan tərəfindən yaradılan sistemləri təsvir etmək üçün istifadə oluna bilər.
İkinci mənada isə "şaxələnmə" bir prosesin, hadisənin və ya sistemin müxtəlif istiqamətlərə doğru inkişaf etməsini, fərqli elementlərə bölünməsini ifadə edir. Bu mənada, "şaxələnmə" elmi, texnoloji, iqtisadi və sosial proseslərdə geniş istifadə olunur. Məsələn, bir şirkətin fəaliyyət sahələrinin genişlənməsi, bir elmin müxtəlif sahələrə bölünməsi, bir nəzəriyyənin müxtəlif tərəflərinin araşdırılması kimi prosesləri təsvir edərkən "şaxələnmə"dən istifadə edilə bilər. Bu mənada şaxələnmə, bir vahiddən bir neçə müstəqil vahidin əmələ gəlməsini əks etdirir.
Üçüncü, daha metaforik bir mənada, "şaxələnmə" bir mövzunun, fikrin və ya ideyanın müxtəlif aspektlərə doğru genişlənməsi, fərqli cəhətlərinin araşdırılması deməkdir. Məsələn, bir mövzunun şaxələnməsi, bir mühazirənin müxtəlif aspektlərə toxunması, bir romanın fərqli xarakterlərə yönəlməsi kimi hallarda istifadə oluna bilər. Bu istifadədə "şaxələnmə" dərinlik və genişlik əlavə edir, mövzunun təhlilini zənginləşdirir.
Etimoloji baxımdan, "şaxələnmə" sözü "şaxə" kökünə əsaslanır. "Şaxə" əsasən ağac budağını, qollarını ifadə edir və bu kökün məcazi mənalarda istifadəsi "şaxələnmə" sözünün yaranmasına səbəb olmuşdur. Sözün işlənməsində "şaxələnmə"nin obyektin fiziki strukturunu, prosesin dinamikasını və ya ideyanın kontekstini əks etdirdiyini nəzərə almaq vacibdir.