izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Şəb (شَبّ) sözü ərəb mənşəlidir və Azərbaycan dilinə ərəb dilindən keçmişdir. Köhnə Azərbaycan dilində daha geniş istifadə olunsa da, müasir Azərbaycan dilində əsasən poetik və ya klassik ədəbiyyat nümunələrində rast gəlinir. Lüğətlərdə "gecə" mənasında izah olunsa da, sadəcə "gecə"nin sinonimi kimi qəbul edilməməlidir. Çünki "gecə" daha geniş bir zaman məfhumunu əhatə edir, "şəb" isə daha çox gizlilik, sükut, qaranlıq və mistik bir atmosferi ifadə edir.

"Şəb" sözü "gecə" sözündən fərqli olaraq, daha çox poetik, rəmzli və metaforik mənalar daşıya bilir. Məsələn, "şəb-i yəldız" ifadəsi sadəcə "ulduzlu gecə" kimi deyil, daha çox sükunətli, sirli və gözəl bir gecəni ifadə edir. "Şəb-i qədr" ifadəsi də sadəcə bir gecə deyil, müqəddəs və əzəmətli bir gecəni, ilahi bir qüvvənin təzahür etdiyi bir zamanı ifadə edir.

Müasir Azərbaycan dilində "şəb" sözü nadir hallarda işlənsə də, onun poetik potensialı hələ də yüksəkdir. Şeirlərdə, nağıllarda və digər ədəbi əsərlərdə "gecə"nin əvəzinə "şəb" sözünün işlənməsi əsərin üslubuna özünəməxsus bir rəngarənglik, dərinlik və ifadəlilik qatır. Məsələn, "Qaranlıq şəb düşdü, səs-küy yatdı" cümləsində "şəb" sözünün işlənməsi sadəcə "gecə düşdü" cümləsindən daha təsirli və əhvalatlıdır.

Qısaca olaraq, "şəb" sözü "gecə"nin sinonimi olsa da, onun poetik, rəmzi və metaforik istifadəsi onu "gecə" sözündən fərqləndirir və ədəbi dilin zənginliyini artırır. Onun köhnəlməmiş ifadə qüvvəsi və ədəbi əsərlərdəki təsirli istifadəsi onun dil tarixindəki yerini daha da möhkəmləndirir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz