izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Azərbaycan dilinin izahlı lüğətlərində "şiltənglik" sözü, əsasən, "şitənglik" formasına istinad edilərək izah olunur. Lakin bu, sözün mənasını tam əhatə etmir və etimoloji aspektləri də nəzərə almadan qalır. "Şiltənglik" və ya daha çox işlənən "şitənglik", əslində, fars mənşəli bir sözdür və özündə həm fiziki, həm də mənəvi bir çoxluq, əl uzatma, qarışma, müdaxilə mənalarını ehtiva edir. Bu söz, müəyyən bir işə, hadisəyə və ya bir başqasının işinə istəksiz, lazımsız və ya özbaşınalıqla müdaxilə etməyi, başqa birinin işinə burnunu soxmağı ifadə edir.

Daha dəqiq desək, "şiltənglik" sözü aşağıdakı mənaları ehtiva edir:

  • Fiziki müdaxilə: Birinin işinə, hərəkətinə fiziki olaraq mane olmaq, əl uzatmaq, qarışmaq.
  • Mənəvi müdaxilə: Birinin işinə, qərarına, düşüncəsinə özbaşınalıqla müdaxilə etmək, qarışmaq, öz fikrini qəbul etdirməyə çalışmaq.
  • Başqasının işinə burnunu soxmaq: Özünə aid olmayan işlərə qarışmaq, maraqlanmaq, söz söhbət qatıb əlavə problem yaratmaq.
  • Qarışqanlıq, qarışqa-qarışqa dolanmaq: Bu məna daha çox müəyyən bir ərazidə, vəziyyətdə lazımsız olaraq yer dəyişdirmək, narahatlıq yaratmaq mənasını verir.

M.F. Axundzadənin "şiltənglik başlayıb yenə bacısının tərəfinə əlini uzadır" misalında "şiltənglik" sözü bacısının işinə, qərarına qarışmaq, müdaxilə etmək mənasında işlənir. Burada fiziki əl uzatma məcazı olaraq qərarlara müdaxiləni, işə qarışmanı ifadə edir. Söz, əsasən, mənfi kontekstdə işlənir və özbaşınalığı, qarışqanlığı vurğulayır.

Qeyd etmək lazımdır ki, "şiltənglik" sözü ədəbi dilin zəngin söz ehtiyatının bir hissəsi olsa da, müasir Azərbaycan dilində daha çox "qarışma", "müdaxilə", "qərarlara burnunu soxma" kimi sinonim sözlər işlədilir. Lakin "şiltənglik" sözü özündə xüsusi bir məcaz və ifadə gücü daşıyır və müəyyən kontekstlərdə əvəzedilməzdir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz