Şişmanlıq sözü Azərbaycan dilində "köklük", "çəki artımı", "piylənmə" mənalarında işlənir və əsasən bir insanın həddindən artıq çəki qazanması və bədənində yağ toxumasının həddən artıq toplanması halını ifadə edir. Lüğətlərdə sadəcə "şişman adamın halı, köklük" kimi qısa şəkildə izah olunsa da, bu anlayış daha çox tərəflidir və tibbi, sosial, estetik və psixoloji aspektləri əhatə edir.
Etimoloji baxımdan "şişman" sözünün kökü "şiş" felindən götürülüb. "Şişirik", "şişmişik" kimi fellərdə də istifadə edildiyi kimi, əsas mənası həcm artımını, şişməni ifadə edir. "Şişmanlıq" isə bu həcm artımının xüsusilə bədəndə yağ toxumasının artması ilə əlaqədar halını ifadə edir. Bu mənada "şişmək" fellərinin yalnız fiziki mənada deyil, obrazlı mənada da işlədildiyini nəzərə alsaq, "şişmanlıq" sözünün həddən artıq çəki və bədən həcminin müəyyən bir həddə çatması mənasında genişlənmiş formada istifadə olunduğunu görərik.
Şişmanlığın səbəbləri çox yönlüdür: genetik meyllilik, qeyri-sağlam qidalanma, fiziki aktivliyin azlığı, müəyyən xəstəliklər (məsələn, endokrin pozğunluqlar) və bəzi dərmanların yan təsirləri. Şişmanlıq bir çox ciddi sağlamlıq problemlərinə (ürək-damar xəstəlikləri, diabet, yüksək qan təzyiqi, bəzi xərçəng növləri və s.) səbəb ola bilər. Ona görə də, şişmanlığın müalicəsi və profilaktikası çox vacibdir.
Cümlə içərisində "şişmanlıq" sözünün işlənməsinə nümunələr:
- Onun şişmanlığı sağlamlığına mənfi təsir göstərirdi.
- Həkim şişmanlığın qarşısını almaq üçün sağlam həyat tərzi tövsiyə etdi.
- Uşaqlarda şişmanlığın artması ciddi narahatlıq doğurur.
- Genetik meyllilik onun şişmanlığının əsas səbəbi idi.
Göründüyü kimi, "şişmanlıq" sözü sadəcə bir insanın görünüşünü ifadə etməklə yanaşı, ciddi tibbi və sosial məsələni də özündə əks etdirir. Ona görə də, bu sözün izahı zamanı yalnız onun əsas mənası deyil, eyni zamanda onun mənfi sağlamlıq nəticələri və sosial aspektləri də nəzərə alınmalıdır.