Talan (fars. طَلان - talān) sözü fars dilindən Azərbaycan dilinə keçmişdir. İzahlı lüğətlərdə əsasən "qarət, çapovul, çapqın, soyğun" kimi tərcümə olunsa da, mənası bu sadə təriflərdən daha çox qatranlı və genişdir.
Əsasən qüvvə və zor tətbiq edilərək başqalarına məxsus olan əşya və ya dəyərlərin qanunsuz olaraq ələ keçirilməsi, mənimsənilməsi prosesini ifadə edir. Sadəcə bir anlıq hadisə deyil, həm də müəyyən bir müddət ərzində davam edən bir fəaliyyət ola bilər. Məsələn, "ordu düşmən torpaqlarını talan etdi" deyərkən, bu, müəyyən bir müddət davam edən sistematik qarət və dağıntıları əks etdirir.
"Qarət", "çapovul", "çapqın", "soyğun" sözləri ilə sinonim olsa da, "talan" sözü daha geniş miqyaslı, daha sistemli və ya nizamlı bir qarət prosesini ifadə edə bilər. "Soyğun" daha çox fərdi və ya kiçik bir qrup tərəfindən həyata keçirilən sürətli bir əməliyyatı bildirirkən, "talan" böyük bir qüvvənin (ordu, qəbilə və s.) tətbiq etdiyi geniş miqyaslı qarəti ifadə edir. "Çapqın" və "çapovul" daha çox gözlənilməz, ani hücumlar xarakteri daşıyır.
Cümlə içində istifadəsi:
- Düşmənin talanı şəhəri viran qoymuşdu.
- Qəddar əsgərlər kəndi talan etdilər.
- Tarix boyu sərvətlər talan edilmiş, mədəniyyətlər məhv olmuşdur.
- Qədim şəhərin talan olunmuş qalıqları hələ də mövcuddur.
- Savaş zamanı ərazi tamamilə talan olundu.
Beləliklə, "talan" sözü sadəcə bir sinonim kimi deyil, həm də hadisənin miqyası, davamlılığı və həyata keçirilmə üsulu baxımından fərqlilikləri əks etdirən bir termindir.