Tamamən sözü Azərbaycan dilində geniş işlənən bir söz olub, "tam", "bütöv", "mütləq", "qətiyyən", "tamamilə" mənalarını ifadə edir. Lüğətlərdə əsasən "tamamilə" sinonimi kimi göstərilsə də, aralarında incə bir fərq vardır. "Tamamilə" daha çox mənəvi və abstrakt mənalarda, şübhə və istisnalara yol verməyən bir tamlığı vurğulamaq üçün işlədilir. "Tamamən" isə həm mənəvi, həm də fiziki, konkret mənalarda istifadə oluna bilər, bəzən də miqdar və say baxımından tamlığı bildirir.
Məsələn, "Bu iş tamamən başa çatdı" cümləsində işin fiziki və ya konkret olaraq sona çatdığını ifadə edir. Halbuki, "Bu iş tamamilə başa çatdı" cümləsində daha çox işin bütün aspektlərinin, detallarının mükəmməl şəkildə tamamlandığı, heç bir qüsur və ya əskikliyin qalmadığı vurğulanır. Beləliklə, "tamamən" daha neytral və geniş bir məna kəsb edir, "tamamilə" isə daha güclü və təsdiqedici bir təsir bağışlayır.
Etimalogiyasına gəldikdə, "tamamən" sözü "tam" sözündən törəmişdir. "Tam" fars mənşəli olub, "bütöv", "tamamlanmış" mənalarını verir. "-ən" şəkilçisi isə sözə "tamamilə", "mütləq" mənası qatır. Bu baxımdan "tamamən" sözü, əsasını təşkil edən "tam" sözünün mənasını gücləndirən və genişləndirən bir törəmədir.
Misallar:
- O, tamamən dəyişmişdi.
- Tamamən səhv edirsən.
- Ev tamamən yanmışdı.
- İş tamamən bitdi.
- Məsələ tamamən başqa cür idi.
- Tamamən razıyam.
Verilən misalda ("Bu yerin əhalisi tamamən seyiddilər") "tamamən" sözü, əhalinin tam olaraq, istisnasız olaraq seyiddən ibarət olduğunu, heç kimin seyid olmadığını ifadə edir. Bu mənada "tamamilə" ilə əvəz edilə bilər, lakin "tamamən" bu kontekstdə daha təbii və yığcam səslənir.