izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Tapdalama (fəal sifət, "tapdalamaq" felindən törəmiş): Əsas mənası səth üzərində, xüsusilə ayaqla, ritmik və təkrarlanan hərəkətlərlə vurma, basma, addımlama hərəkətidir. Bu, sadəcə "gəzmək"dən fərqli olaraq, səthin üzərinə qəsdən və təkrarlanan təzyiq göstərməyi ifadə edir. Məsələn, üzümün şirəsini çıxarmaq üçün üzümün tapdalanması, bir ərazini, yeri tapdalamaq, yəni o ərazidə çox gəzmək, onun bitki örtüyünü zədələmək kimi.

Lakin tapdalama sözü yalnız fiziki hərəkətlə məhdudlaşmır. Metaforik mənada da işlənir. Bu halda tapdalama, bir şeyi sistemli şəkildə və təkrarlanan şəkildə istismar etmək, israf etmək, dəyərsizləşdirmək mənasını da verir. Məsələn, "Onlar ümumi ehtiyatları amansızcasına tapdaladılar" ifadəsində tapdalama, ehtiyatların məsuliyyətsizcə və sistemli şəkildə israf olunması mənasında işlənir. Bu isə ətraf mühitin və ya mənbələrin qorunmaması ideyasını əks etdirir.

Tapdalama sözünün leksik mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilir. Əgər söhbət fiziki bir hərəkətdən gedirsə, o, dəqiq və konkret bir məna daşıyır. Ancaq metaforik mənada istifadə olunduqda, mənanın dərk edilməsi üçün cümlənin ümumi kontekstinə diqqət yetirilməlidir. Məsələn, "O, rəqiblərini tapdalayaraq qalib gəldi" cümləsində tapdalama rəqiblərin nüfuzunu və mövqeyini əzmək, onları məğlub etmək mənasında işlədilir.

Etimalogiyasına gəldikdə, tapdalamaq sözü "tapda-" kökündən və "-lamaq" məsdər şəkilçisindən əmələ gəlmişdir. "Tapda-" kökü dəqiq etimoloji mənşəyini təyin etmək çətin olsa da, ayaqla basmaq, vurmaq hərəkəti ilə bağlıdır. "Lamaq" şəkilçisi isə hərəkəti ifadə edir. Beləliklə, tapdalama sözü əsasən fiziki bir hərəkəti, lakin kontekstdən asılı olaraq metaforik mənaları da ifadə edə bilir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz