Tarımlıq (is. ): Azərbaycan dilinin izahlı lüğətlərində “tarım çəkilmiş ipin, zəncirin və s.-nin halı” kimi izah edilən "tarımlıq" sözü daha geniş və dəqiq şəkildə aşağıdakı kimi təhlil edilə bilər. Əvvəlcə qeyd edək ki, sözün əsasını təşkil edən "tarım" felindən törəmişdir. "Tarım" öz növbəsində "tarmaq" feli ilə etimoloji əlaqədədir və "gərilmək", "dartılmaq", "sıxılmaq" mənalarını ifadə edir. Beləliklə, "tarımlıq" sadəcə ipin və ya zəncirin çəkilmiş halını deyil, daha geniş mənada bir şeyin dartılmış, gərilmiş, sıxılmış vəziyyətini ifadə edir. Bu vəziyyətə görə obyekt müəyyən bir gərginliyə malik olur.
Sözün mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilər. Məsələn, "ipin tarımlığı" dedikdə, ipin gərgin və möhkəm olması nəzərdə tutulur. "Zəncirin tarımlığı" isə zəncirin bir-birinə sıx bağlanması və möhkəmliyini ifadə edir. Daha geniş mənada isə "tarımlıq" bir vəziyyətin, obyektin və ya hadisənin gərginliyi, sıxlığı və ya möhkəmliyini ifadə edə bilər. Müşahidə olunan hadisədəki gərginlik və ya sıxlıq nə qədər çox olarsa, "tarımlıq" dərəcəsi də bir o qədər yüksək olur.
Cümlədə işlənmə nümunələri:
- "Kamanın tarımlığı oxun uzağa uçmasına səbəb oldu." (Burada "tarımlıq" kamanın gərginliyini ifadə edir.)
- "Qapının tarımlığı əmin-amanlığın simvoludur." (Burada "tarımlıq" qapının möhkəm bağlanmasını və təhlükəsizliyi təmin etməsini göstərir.)
- "Vəziyyətin tarımlığı onu narahat edirdi." (Burada "tarımlıq" vəziyyətin gərginliyini və çətinliyini ifadə edir.)
- "Onun sözlərinin tarımlığı hər kəsi təəccübləndirdi." (Burada "tarımlıq" sözlərinin qüvvətini, sərtliyini və ya təsirini ifadə edir.)
Beləliklə, "tarımlıq" sözünün mənası sadəcə "çəkilmiş hal"la məhdudlaşmır. O, daha geniş mənada bir şeyin gərginliyi, sıxlığı, möhkəmliyi və ya çətinliyini ifadə edən semantik çalarlara malikdir və kontekstdən asılı olaraq müxtəlif mənalarda işlənə bilər.