Tez-tələsik sözü Azərbaycan dilində zərf kimi işlənir və əsasən hərəkətin sürətli, qeyri-dəqiq, diqqətsiz və ya tələsik şəkildə yerinə yetirilməsini bildirir. Lüğətlərdəki “sürətlə, becid, tez-tez, çox tez, iti” kimi təriflər sözün mənasının yalnız bir tərəfini əks etdirir. Daha dəqiq və geniş izah üçün, sözün kontekstdən asılı olaraq fərqli çalarlarını nəzərə almaq lazımdır.
Mənşə etibarı ilə "tez" sözü köhnə türk dillərindən gəlmə olub, hərəkətin sürətini bildirir. "Tələsik" isə "tələs" felinin məsdər şəkilçisi "-ik" ilə birləşməsindən əmələ gəlib və hərəkətin tələsik, düşünülmədən, ehtiyatsız şəkildə yerinə yetirilməsini ifadə edir. Beləliklə, "tez-tələsik" birləşməsi həm hərəkətin sürətini, həm də onun tələsik, diqqətsiz və ya planlaşdırılmamış xarakterini vurğulayır.
Sözün işlənmə üsulları müxtəlifdir. Məsələn, "Tez-tələsik yedi" cümləsində yemək yemə hərəkətinin sürətli və diqqətsiz olduğunu göstərir. "Tez-tələsik qərar qəbul etmək" ifadəsində isə qərarın düşünülmədən, tələsik və ehtimal ki, səhv olacaq şəkildə verilməsi nəzərdə tutulur. "Tez-tələsik yazılıb" deyərkən yazının səliqəsiz, düzəlişsiz və ya qeyri-dəqiq olduğunu ifadə edirik. Bu nümunələrdə göründüyü kimi, "tez-tələsik" zərfi hərəkətin həm sürətini, həm də keyfiyyətini təyin edir. Bəzən sadəcə "tez" sözü ilə əvəz edilə bilməz, çünki "tez" yalnız sürəti bildirir, "tez-tələsik" isə həm sürəti, həm də hərəkətin qeyri-dəqiq, tələsik və ya diqqətsiz tərəfini ifadə edir.
Qısaca olaraq, "tez-tələsik" zərfi hərəkətin sürətli, lakin qeyri-dəqiq, tələsik, diqqətsiz və ya planlaşdırılmamış şəkildə yerinə yetirilməsini bildirən bir birləşmədir. Sözün mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilsə də, əsas mənası həmişə bu istiqamətdə olur.