Təfsil (ər. تفصیل - tafsil) sözü ərəb mənşəlidir və əsasən "ətraflı məlumat", "təfərrüat", "ayrıntı", "geniş izah" mənalarını verir. Lüğətlərdə sadəcə "təfsilat"a istinad edilməsi qeyri-dəqiqdir, çünki "təfsil" və "təfsilat" arasında incə bir fərq mövcuddur. "Təfsilat" daha çox bir sıra detalların, ətraflı məlumatların cəmini ifadə edərkən, "təfsil" həm bu məcmuda olan hər bir ayrıntını, həm də bütünlüklə o məcmuları təsvir etmək üçün işlədilə bilər.
Müstəqil olaraq işləndikdə, "təfsil" bir hadisənin, prosesin və ya mövzunun ətraflı və geniş şəkildə izah edilməsini bildirir. Məsələn, "O, səfərin təfsilini danışdı" cümləsində hadisənin bütün detalları, baş verən hadisələr ardıcıllığı ilə təsvir olunur. "Təfsil" sözü, izahın tamlığını və dərinliyini vurğulayır.
"Təfsilat" isə daha çox bir çox ayrıntının, məlumatın toplusunu ifadə edir. Məsələn, "İstintaqın təfsilatı hələ də açıqlanmayıb" cümləsində bir sıra detalların, məlumatların birlikdə təqdim edilməsi nəzərdə tutulur. "Təfsilat" sözü, məlumatların miqdarına və əhatə dairəsinə diqqət çəkir.
Mirzə Ələkbər Sabirin misalında ("Təfsilə nə hacət.") "təfsil" artıq məlumat verməyin lazımsızlığını, mövzunun kifayət qədər aydın olduğunu bildirir. "Macəranın təfsilini, inşallah, özüm gələndə dilcava" cümləsində isə gələcəkdə macəranın ətraflı şəkildə izah olunacağının vəd edilməsi var. Bu misallar "təfsil"in kontekstdən asılı olaraq fərqli nüanslar daşıya biləcəyini göstərir.
Qısacası, "təfsil" ətraflı, geniş və tam izahı; "təfsilat" isə bu izahı təşkil edən detalların, məlumatların cəmini ifadə edir. Hər iki söz də ətraflı məlumat vermək mənasını daşısa da, istifadə kontekstindən asılı olaraq seçilməlidirlər.