Təhqiqatçı sözü, əsasən, elmi, akademik və ya hüquqi sahələrdə müəyyən bir mövzu, hadisə və ya cinayət barədə sistemli araşdırma aparan şəxsi ifadə edir. Lüğətlərdə sadəcə "təhqiqat aparan rəsmi şəxs" kimi tərif olunsa da, bu, sözün tam mənasını əhatə etmir. Təhqiqatçı sadəcə rəsmi vəzifəli şəxs deyil, həm də müstəqil düşüncə qabiliyyətinə, analitik bacarıqlara, tənqidi təhlil etmək qabiliyyətinə və dəqiqlik tələb edən işlərlə məşğul olmağa hazırlıq səviyyəsinə malik olan bir mütəxəssisdir.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "təhqiqat" farscadan gəlmişdir və "araşdırma, tədqiq" mənalarını verir. "-çı" isə Azərbaycan dilində şəxs bildirən şəkilchidir. Beləliklə, "təhqiqatçı" sözü hərfi mənada "araşdırma aparan şəxs" deməkdir. Bu araşdırma isə həm elmi bir kəşfə yönəlmiş tədqiqat ola bilər, həm də hüquqi bir məsələnin aydınlaşdırılmasına yönəlmiş istintaq ola bilər.
Təhqiqatçı sözü müxtəlif kontekstlərdə fərqli mənalar kəsb edə bilər. Məsələn:
- Elmi təhqiqatçı: Yeni biliklər əldə etmək, mövcud nəzəriyyələri sınamaq və ya yeni nəzəriyyələr irəli sürmək üçün elmi metodlar tətbiq edən alim və ya mütəxəssis.
- Hüquqi təhqiqatçı (istintaqçı): Cinayətləri araşdırmaq, dəlillər toplamaq və cinayətkarları aşkar etmək üçün məsul olan polis və ya prokurorluq əməkdaşı.
- Marketinq təhqiqatçısı: Bazar araşdırmaları aparmaq, istehlakçı davranışlarını öyrənmək və marketinq strategiyasının təkmilləşdirilməsinə kömək etmək üçün məsul olan mütəxəssis.
Yuxarıda göstərilən nümunələrdən göründüyü kimi, "təhqiqatçı" sözü geniş bir məna spektrinə malikdir və kontekstdən asılı olaraq fərqli peşə və sahələri əhatə edə bilər. Onların hamısını birləşdirən ümumi xüsusiyyət isə sistemli, dəqiq və əsaslı araşdırma aparmaq bacarığıdır.