Təklikdə zərfi Azərbaycan dilində bir neçə məna çalarında işlənən, əsasən "yalnız", "təkcə", "ayrıca", "öz-özünə" mənalarını ifadə edən bir sözdür. Lügətlərdə verilən "təkcə, ayrıca, yalqız" mənaları, sözün əsas, ən geniş yayılmış mənalarını əks etdirir. Lakin "təklikdə" sözünün istifadə dairəsi daha genişdir və kontekstdən asılı olaraq müxtəlif nüanslar əldə edə bilir.
Məsələn, verilən nümunə cümləsində ("Şair təklikdə oturub, saatlarla xəyala dalmağı da çox sevirdi.") "təklikdə" zərfi şairin fiziki olaraq tək, yəni başqa birinin olmadığı bir mühitdə oturduğunu ifadə edir. Bu, sözün "yalnız", "ayrıca" mənalarına daha yaxındır. Ancaq "təklikdə" sözü, eyni zamanda, insanın öz düşüncələri, hissləri ilə baş-başa qalmasını, daxili aləminə qapanmasını da bildirə bilər. Məsələn: "O, təklikdə özünü daha yaxşı hiss edirdi." bu cümlədə "təklikdə" sözü, fiziki təkliyi deyil, daxili təkliyi, özünəməxsusluq vəziyyətini ifadə edir.
Etimalogiyasına nəzər salsaq, "təklikdə" sözü "təklik" isimindən və "-də" yer bildirən əlavəsindən əmələ gəlmişdir. "Təklik" isə "tek" kökünün "də" şəkilçisi ilə törəməsidir. "Tek" kökü, "bir", "yalnız" mənalarını ifadə edir və türk dillərində geniş yayılmışdır. Beləliklə, "təklikdə" sözünün kökü qədim türk dilinə gedib çıxır və əsas mənası, "birlikdə olmamanın", "yalnızlığın" ifadəsidir. Lakin, dediyimiz kimi, kontekst sözün mənasını daha da zənginləşdirərək, daxili aləmə aid mənaları da əhatə edə bilir.
Müxtəlif cümlələrdə "təklikdə" sözünün necə işləndiyinə dair daha bir neçə nümunə:
- O, təklikdə işləməyi üstün tutur.
- Təklikdə düşündükdən sonra qərarını dəyişdi.
- Bağda təklikdə gəzirdi və təbiətin gözəlliyindən həzz alırdı.
- Təklikdə qalmaqdan qorxurdu.
Bu nümunələrdə göründüyü kimi, "təklikdə" sözü həm fiziki, həm də mənəvi təkliyi ifadə edə bilir və kontekstdən asılı olaraq müxtəlif mənalar daşıyır.