Tənzimləyici sözü, əsasən bir prosesin və ya sistemin işləməsini istənilən səviyyədə saxlamaq üçün nəzarət və tənzim funksiyasını yerinə yetirən hər hansı bir qurğu, mexanizm, cihaz, proqram və ya üsulu ifadə edir. Lüğətdəki “is. və sif.” qeydi, sözün həm isim, həm də sifət kimi işlənə biləcəyini göstərir. İsim kimi işləndikdə konkret bir qurğunu və ya mexanizmi, sifət kimi isə tənzimləmə xüsusiyyətinə malik olan bir şeyi bildirir.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "tənzim" felindən törəmə olduğunu görərik. "Tənzim" sözü isə ərəb mənşəlidir və "nizama salmaq, düzəltmək, qaydaya salmaq" mənalarını verir. Beləliklə, "tənzimləyici" sözü, öz əsasında prosesləri, sistemləri və ya dəyişənləri istənilən vəziyyətdə saxlamaq və ya onlara müəyyən bir nizam vermək funksiyasını daşıyan bir varlığı təsvir edir.
Praktik tətbiqə baxdıqda, "tənzimləyici" sözü müxtəlif sahələrdə geniş istifadə olunur. Məsələn, avtomobil mühərrikindəki yanacaq tənzimləyicisi, temperaturu tənzimləyən termostat, elektrik dövrələrindəki gərginliyi tənzimləyən transformator, iqtisadiyyatda bazarı tənzimləyən mexanizmlər, və ya sosial həyatda əxlaqi normaları tənzimləyən qanunlar bunlara misal ola bilər. Hər bir halda, "tənzimləyici"nin əsas funksiyası, bir dəyişkən və ya prosesin istənilən vəziyyətdə saxlanması və ya müəyyən bir həddə yönləndirilməsidir.
Cümlə içərisində istifadəsinə nümunələr:
- Yeni quraşdırılan tənzimləyici sistem sayəsində enerji istehlakı əhəmiyyətli dərəcədə azaldı.
- Mühərrikin səmərəli işləməsi üçün tənzimləyici klapanın düzgün işləməsi vacibdir.
- Hökumət bazarı tənzimləyici yeni qanunlar qəbul etdi.
- O, qanunların tənzimləyici rolunu həmişə yüksək qiymətləndirirdi.
Göründüyü kimi, "tənzimləyici" sözü həm konkret cihazları, həm də daha geniş mənada nəzarət və tənzim funksiyasını yerinə yetirən sistemləri və ya prosesləri ifadə edə bilir. Mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişir, lakin əsas mahiyyəti dəyişkənlərin və ya proseslərin istənilən səviyyədə saxlanılmasıdır.