izahlı lüğət 1 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Tərəddüm (ər. تردد - tərəddüd) sözü Azərbaycan dilində köhnəlmiş bir söz olaraq qalmış, lakin mənası tam olaraq “irəlidə olma, ötmə” ilə məhdudlaşmır. Əslində, “tərəddüm” sözü ərəb dilindən götürülmüşdür və “irəli-geri getmə, tərəddüd etmə, qərarsızlıq, şübhə, yamanlama, tərəddüdlü olma” kimi daha geniş bir məna spektrini əhatə edir. Köhnə mənbələrdə daha çox “irəliləmə”, “hərəkət etmə” mənasında işlənmiş olsa da, müasir dil istifadəsində bu mənada rast gəlinməsi nadirdir.

Sözün kökü olan ərəbcə “r-d-d” kökündən törəmə olan “tərəddüd” felinin mənası “geri dönmək, tərəddüd etmək, irəli-geri getmək” kimi izah edilir. Bu, tərəddümün sadəcə “irəlidə olma” kimi dar mənada deyil, daha çox “qərarsızlıq içində olma”, “bir neçə variant arasında qalma”, “şübhə içində olma” kimi anlamları da ifadə etdiyini göstərir. Məsələn, “qərar verməkdə tərəddüm edirdi” deyərkən, şəxsin qərar vermək üçün çətinlik çəkdiyini, irəli-geri getdiyini, fikrini dəyişdirdiyini ifadə edirik. "Ordu düşmənin hücumuna tərəddüm etmədən cavab verdi" cümləsində isə tərəddüm "tərəddüd etmədən, dərhal" mənasında işlənmişdir.

Müasir Azərbaycan dilində “tərəddüm” sözü əsasən poetik üslubda və ya köhnə ədəbiyyat əsərlərində rast gəlinir. Onun əvəzində “tərəddüd”, “qərarsızlıq”, “çəkinmə”, “təmürrük”, “tərəddüdlü olma” kimi sinonim sözlər daha çox istifadə olunur. Beləliklə, “tərəddüm” sözünün mənasını təkcə “irəlidə olma” kimi izah etmək qeyri-dəqiq və məhduddur. Daha geniş və dəqiq məna “irəli-geri getmə, qərarsızlıq, tərəddüd etmə, fikir dəyişmə” kimi təyin oluna bilər.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz