Tıxışdırmaq sözü Azərbaycan dilində geniş yayılmış, məcazi və həqiqi mənalarda işlənən bir feldir. Əsas mənası “dar bir yerə, qabın içərisinə və s. bir şeyləri sıxaraq yerləşdirmək” deməkdir. Bu mənada “tıxımaq” sözü ilə sinonimdir, lakin “tıxışdırmaq” daha çox qüvvə, zorlama, əziyyət tələb edən bir hərəkəti ifadə edir. “Tıxımaq” daha çox sadəcə bir şeyi yerə qoymaq, doldurmaq mənasını verir. Məsələn, “çantaya əşyaları tıxışdırdı” deyərkən bir qüvvənin, çətinliyin olduğunu ifadə edirik, “çantaya əşyaları tıxıdı” deyərkən isə bu qədər qüvvə tələb etməyən bir prosesdən danışırıq.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, “tıxışdırmaq” sözünün “tıx-ışdırmaq” kimi iki hissədən təşkil olunduğunu görə bilərik. “Tıx” öncü tərkib hissəsi, sıxma, doldurma, yerləşdirmə mənasını ifadə edir və bir çox digər sözlərdə də işlənən kökə malikdir (məsələn, tıxanaq, tıxanmaq). “-ışdır-” isə əməl feli şəkilçisidir, hərəkətin intensivliyini, qüvvə ilə yerinə yetirilməsini bildirir. Beləliklə, “tıxışdırmaq” sözü əsas kökündəki "sıxma" mənasını "-ışdır-" şəkilçisi vasitəsilə daha intensiv, daha güclü şəkildə ifadə edir.
Məcazi mənada isə “tıxışdırmaq” sözü bir şeyi zorla, qüvvə ilə yerləşdirmək, qəbul etdirmək mənasında işlənə bilər. Məsələn, “fikrini başıma tıxışdırmaq istəyir”, “onları sıx əlaqələrə tıxışdırdılar” kimi cümlələrdə olduğu kimi. Bu mənada söz, insanların iradəsinə qarşı müəyyən bir şeyin qəbul etdirilməsini ifadə edir. Bu məcazi istifadə, sözün əsas həqiqi mənasından törəyərək, bir şeyin zorla, sıxaraq yerləşdirilməsinin metaforik təsvirinə əsaslanır.
Qısaca, "tıxışdırmaq" sözü, həm həqiqi, həm də məcazi mənalarda işlənərək, əşyaların və ya fikirlərin qüvvə və əziyyət tələb edən şəkildə yerləşdirilməsini və ya qəbul etdirilməsini ifadə edən çox yönlü bir sözdür. "Tıxımaq" sözündən fərqli olaraq, həmişə daha çox qüvvə, zorlama və ya maneə ilə üzləşmənin olduğunu ifadə edir.