Tomağa sözü Azərbaycan dilində bəzi quşların, xüsusilə də toyuq cinsinə aid olanların başındakı tüklərdən əmələ gələn, əsasən dik və qabağa doğru uzanan kəkili ifadə edir. Lüğətlərdəki qısa izah bu sözün əhatə etdiyi mənaları tam əks etdirmir. Tomağanın uzunluğu, sıxlığı və forması quş növündən asılı olaraq dəyişir. Bəzi hallarda yalnız bir neçə uzun tükdən, bəzi hallarda isə daha sıx və dolğun bir kəkil əmələ gətirə bilər. Sözün əsas mənası kəkil olsa da, bəzən həmin kəkilin xüsusi görünüşünü, məsələn, rəngini və ya formasını vurğulamaq üçün də işlədilir. Misal üçün, "qırmızı tomağa" ifadəsi qırmızı rəngdə olan kəkili göstərir.
Tomağa sözünün etimologiyası haqqında dəqiq məlumat yoxdur, lakin Türkiyə dilləri ailəsinə mənsub olduğu ehtimal olunur. Mümkündür ki, kökü "tom", "tökmək" kimi fellərdən gəlsin və bu da tüklərin dik və sıx bir şəkildə yığılmasını təsvir etsin. Bu ehtimal tədqiqatlara əsaslanmır, lakin sözün mənası ilə uyğunluq təşkil edir. Daha ətraflı etimoloji tədqiqatlar sözün mənşəyini dəqiqləşdirməyə kömək edə bilər.
Ədəbiyyatda tomağa sözü daha çox obrazlı ifadə kimi işlənir. Sözügedən misal ("Laçın təki başda ala tomağa; Yaşmağı tutmaya dişə, dodağa") də bu qəbildəndir. Burada tomağa, laçının başındakı gözəl və diqqətçəkən kəkili ifadə etməklə yanaşı, şairin gözəllik və qürur mənasını da əlavə edir. Beləliklə, tomağa sadə bir kəkil deyil, eyni zamanda quşun gözəlliyinin, qüdrətinin və təkəbbürünün simvoluna çevrilir. Başqa əsərlərdə də tomağa sözü məcaz olaraq, bəzən müəyyən xüsusiyyətləri ifadə etmək üçün istifadə oluna bilər. Məsələn, həddindən artıq özünəinamlı insan üçün “tomağalı” ifadəsi işlənə bilər.
Nəticə olaraq, tomağa sözü yalnız bioloji bir termin deyil, eyni zamanda poetik və məcazi mənalarda da işlənən zəngin bir söz olduğunu demək olar. Onun mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişsə də, əsas mənası hər zaman quşların başındakı kəkil ilə bağlıdır.