Tuluqzurnası (is.): İçərisinə hava üfürülərək basdıqca uzun və yeknəsəq səs çıxaran bir-birinə bənd edilmiş tuluq və zurnadan ibarət primitiv musiqi alətidir. Adından da göründüyü kimi, tuluq və zurna adlı iki ayrı musiqi alətinin birləşməsindən yaranmışdır. Hər iki alət özünəməxsus səs xüsusiyyətinə malik olsa da, tuluqzurnasında bu səslər birləşərək, ümumiyyətlə, monofonik, uzun və davamlı bir səs təsiri yaradır. Bu səs xüsusilə ritmik deyil, daha çox ambians yaradır və bəzi hallarda qorxu hissi də oyada bilər.
Tuluq, sadə konstruksiyalı, hava ilə işləyən bir nəfəs alətidir. Zurna isə ağızdan üfürülən, konusvari formalı, dəlikli bir nəfəs alətidir. Tuluqzurnasında tuluğun davamlı hava axını zurnaya yönəldilir və zurna vasitəsilə səs əmələ gəlir. Tuluq, zurnaya nisbətən daha primitiv bir alət olduğu üçün, tuluqzurnasının da primitiv bir musiqi aləti kimi təsnif edilməsi yerinə düşür.
Tuluqzurnasının tarixi kökləri çox qədimdir və əsasən kənd yerlərində, xüsusilə də bayramlar və mərasimlər zamanı istifadə olunurdu. Onun səsi, musiqi mənasından daha çox, ritmik olmayan bir fon səsi kimi qəbul edilirdi. Müasir musiqi alətləri ilə müqayisədə səs imkanları çox məhduddur. Lakin özünəməxsus səsi və tarixi əhəmiyyəti sayəsində folklorşünaslıq və etnomusikologiyada önəmli yer tutur.
Cümlədə işlənmə nümunələri:
- Uşaqlar tuluqzurnasının sirli səsindən qorxurdular.
- Qədim kənd mərasimlərində tuluqzurnasının səsi əsas yer tuturdu.
- Muzeydəki eksponatlar arasında qədim bir tuluqzurnası da vardı.
- Etnoqraf, kənddə tapdığı tuluqzurnasını diqqətlə araşdırırdı.