Uzunçu sözü Azərbaycan dilində "uzun danışan", "sözü uzadan", "çox danışan" mənasında işlənir. Lüğətlərdə sadəcə "bax uzundanışan" kimi tərifi olsa da, mənası daha çox kontekstdən asılı olaraq dəyişir. Sadəcə uzun danışmaq deyil, həm də danışma tərzinin xarakterini əks etdirir. Bu xarakter isə danışanın danışmağı sevməsindən, yaxud da danışmağı bacarmamasından, yəni danışıq bacarığının zəifliyindən irəli gələ bilər. Hətta bəzən uzunçu sözü müəyyən bir qəsdlə və ya məqsədlə sözü uzatmağı ifadə edə bilər (məsələn, bir şeyi gizlətmək, vaxt qazanmaq, əhəmiyyətsiz detallarla müzakirəni uzatmaq üçün).
Etimalogiyasına nəzər salsaq, "uzun" sözünün "uzunluq" mənasını əks etdirən kökü ilə "çu" şəkilçisinin birləşməsindən əmələ gəldiyini görürük. "-çu" şəkilçisi isə "edən", "işləyən" mənasını verir. Beləliklə, "uzunçu" sözü əslində "uzunluq edən", "uzunluğu artıran" mənasını da özündə ehtiva edir. Bu mənada, "uzun danışmaq" həmin "uzunluğu" - yəni danışığı uzatmaq kimi qəbul edilə bilər.
Misallar:
- O, çox uzunçudur, hər şeyi ətraflı-ətraflı danışır. (Bu cümlədə "uzunçu" sözü, danışanın hər şeyi ətraflı danışmaq vərdişini bildirir.)
- Toplantını uzatmaq üçün uzunçu danışdı. (Bu cümlədə "uzunçu" sözü, qəsdən danışıq uzatmağı ifadə edir.)
- Uzunçu adamlar söhbətdə bezdirici ola bilərlər. (Bu cümlə ümumiləşdirmədir və uzun danışma vərdişinin mənfi nəticəsini göstərir.)
- "Koroğlu" əsərindəki nümunədəki kimi, "uzunçu" sözü sözün həm uzunluğunu, həm də tərzinə işarə edir, məsələn, lağ-lağ danışan və qaba adam. (Bu, nümunədəki kontekstin əhəmiyyətini vurğulayır.)
Nəticə olaraq, "uzunçu" sözünün mənası yalnız "uzun danışan" kimi qəbul edilməməli, danışma tərzinin, səbəbinin, məqsədinin və nəticəsinin də nəzərə alınması vacibdir. Sözün mənası həmişə kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilər.