VARMAQ (f.) - Azərbaycan dilinin zəngin leksikasında "varmaq" sözü çoxmənalı olub, həm hərəkət, həm də məqsədə çatmağı ifadə edir. Əsas mənası "getmək, yetişmək, çatmaq, gəlmək, gəlib çatmaq" kimi müxtəlif sinonimlərlə ifadə oluna bilər. Lakin bu sinonimlər arasında incə məna fərqləri mövcuddur. "Getmək" ümumi bir hərəkəti bildirsə də, "varmaq" məqsədyönlü hərəkətə, konkret bir yerə və ya məqsədə çatmaya işarə edir.
Məsələn, "Bakıya vardım" cümləsində "varmaq" sözü Bakı şəhərinə gəlib çatmağı bildirir. "Getmək" sözü isə sadəcə hərəkətə diqqət çəkir, məqsəd o qədər önəmli deyil. "Mən Bakıya getdim" cümləsində Bakıya gəlib çatmaq deyil, sadəcə Bakıya doğru hərəkət vurğulanır. "Yetişmək" sözü isə vaxt amilinə diqqət çəkir, məsələn, "Vaxtında qatarın vağzalına yetişdim" cümləsindəki "yetişmək" vaxt məhdudiyyətinə işarə edir. "Varmaq"da isə vaxt amili o qədər önəmli olmasa da, məqsədə çatma vurğulanır.
"Çatmaq" sözü isə daha çox fiziki məsafəni qət etməyi, məsələn, "Dağın başna çatdıq" kimi ifadə olunur. "Gəlmək" isə bir nöqtədən digər nöqtəyə doğru hərəkəti ifadə edir, amma "varmaq" kimi məqsədə çatma mənası qədər güclü deyil. "Gəlib çatmaq" isə "varmaq"ın sinonimi olaraq daha ətraflı və vurğulu bir ifadədir.
"Varmaq" sözünün kökü qədim türk dillərindəki hərəkəti bildirən köklərlə bağlıdır və əsasən məqsədə çatma mənasında inkişaf etmişdir. "İstərəm kim, varayım kuyinə yüz qovğa ilən" misalında şair çətinliklərə baxmayaraq, məqsədinə çatmaq istəyini ifadə edir. Burada "varmaq" sözü həm fiziki, həm də məcazi mənada (məqsədə çatmaq) işlənmişdir.
Nəticədə, "varmaq" sözü Azərbaycan dilinin zəngin leksikasında əhəmiyyətli bir yer tutur və müxtəlif kontekstlərdə fərqli, lakin bir-biri ilə sıx bağlı mənalarda işlənə bilir. Onun sinonimləri ilə müqayisəsi isə mənasının daha dəqiq anlaşılmasına kömək edir.