Vicdanlı sifəti, əsas etibarilə, bir fərdin öz hərəkət və davranışlarına qarşı mənəvi məsuliyyət hissini, daxili etik prinsiplərinə uyğunluğunu və ədalətli olmağa olan meylini ifadə edir. Bu, sadəcə olaraq “insaflı” olmaqdan daha geniş bir məfhumdur. Vicdanlılıq, hərəkətlərin nəticələrinin fərqində olmağı, onların başqalarına və özünə potensial təsirini dəyərləndirməyi və bu dəyərləndirməyə əsasən əməllərini idarə etməyi əhatə edir.
Etimalogiyasına nəzər salsaq, "vicdan" sözü ərəb mənşəlidir və "bilmək, dərk etmək" mənasını verən "vidan" kökünə dayanır. Beləliklə, "vicdanlı" olmaq, öz hərəkətlərinin doğruluğunu və ya səhvliyini dərk etməyi, bu dərkə əsasən hərəkət etməyi bildirir. Bu dərk yalnız qanunlarla deyil, həm də özünün daxili əxlaqi normaları ilə müəyyən olunur.
Cümlələrdə istifadəsi nümunələri:
• O, həmişə vicdanlı bir insan olub, heç vaxt haqsızlığa yol verməyib.
• Vicdanlı işçilər hər zaman qiymətləndirilirlər.
• Şirkətin vicdanlı davranışı müştərilərin etimadını qazandı.
• Vicdanlı olmaq, həyatda müvəffəqiyyətə aparan vacib bir keyfiyyətdir.
• Bu işdə vicdanlı olmaq çox vacibdir, çünki başqalarının taleyi bundan asılıdır.
Gördüyümüz kimi, "vicdanlı" sifəti, sadəcə yaxşı niyyəti deyil, həm də əməllərin arxasında duran mənəvi məsuliyyət və ədalət hissinin olduğunu ifadə edir. Bu, insanın özünə və ətrafındakılara qarşı ədalətli və düzgün davranmaq üçün daxili bir sürücüdür.