Virus (latınca virus – zəhər) insan, heyvan, bitki və bakteriyalarda yoluxucu xəstəliklər törədən, öz-özünü çoxalda bilməyən, mikroskopik ölçülü, genetik material (DNT və ya RNT) olan bir zülal qişası ilə əhatə olunmuş infeksiya agentidir. Müxtəlif virusların ölçüləri və formaları olsa da, hamısı parazit həyat tərzi keçirir və yalnız canlı hüceyrənin daxilində çoxala bilir.
Viruslar hüceyrənin öz genetik materialını istifadə edərək çoxalır, beləliklə hüceyrənin normal funksiyalarını pozur və xəstəliyə səbəb olur. Bu proses virusun növündən və hüceyrənin tipindən asılı olaraq müxtəlif simptomlarla müşahidə oluna bilər – yüngül soyuqdəymədən tutmuş, ağır və hətta ölümcül xəstəliklərə qədər. Misal üçün, qrip virusu, koronavirus, HIV virusu, hepatit virusları və s. bu qəbildəndir.
Virusların tərkibində genetik material (DNT və ya RNT) və onu əhatə edən zülal qişası (kapsid) olur. Bəzi viruslarda əlavə olaraq lipid təbəqəsi də mövcuddur. Bu quruluş virusun hüceyrəyə yapışmasına və öz genetik materialını hüceyrənin daxilinə daxil etməsinə imkan verir.
Viruslar yalnız mikroskop altında görünür və onlarla mübarizə üçün antibiotiklər təsirsizdir. Virus əleyhinə müalicə üsulları əsasən virusun çoxalmasını ləngitməyə və xəstəliyin simptomlarını azaltmağa yönəlmişdir. Vaksinlər isə virus infeksiyalarına qarşı ən effektiv profilaktik tədbirlərdəndir. Viruslar haqqında elmi araşdırmalar virologiya elminin predmetidir.
Cümlədə nümunələr:
- Qrip virusu tənəffüs yollarının iltihabına səbəb olur.
- HIV virusu immunitet sistemini zəiflədir.
- Bitki virusları məhsuldarlığı azaldır.
- Alimlər yeni virus əleyhinə dərmanlar üzərində çalışırlar.
- Vaksinasiya virus infeksiyalarından qorunmanın ən yaxşı yoludur.