Aftaba (fars mənşəli) – Su çəkmək və ya əl-üz yumaq üçün istifadə edilən, adətən metal (mis, tunc və ya gümüş)dən hazırlanmış, dəyirmi və ya oval formalı, uzun saplı bir qabdır. Aftabanın quruluşu sadə olsa da, zərif naxışlar, oymalar və ya təsvirlərlə bəzədilərək həm praktik, həm də estetik bir əşya kimi ön plana çıxarılırdı. Tarixən, aftaba yalnız ev təsərrüfatlarında deyil, həmçinin ictimai hamamlarda və məscid abdestxanalarda da geniş istifadə olunmuşdur.
Aftaba sözünün farsca kökü olan "aftab" günəş deməkdir. Bu adın seçilməsinin səbəbi aftabaların, xüsusilə də parlaq metaldan hazırlanmış olanlarının, günəş işığı altında parıldaması və günəşi xatırlatmasıdır. Beləliklə, aftaba yalnız bir əşya deyil, eyni zamanda günəşin təmizliyini və parlaqlığını simvolizə edən bir metafora kimi də qəbul edilə bilər.
Azərbaycan ədəbiyyatında aftaba, adətən, zənginlik və var-dövlətin simvolu olaraq təsvir olunur. Yuxarıdakı şeir parçasında da göründüyü kimi, aftabanın ağalarla əlaqələndirilməsi bu mənanı daha da dəqiqləşdirir. Çünki tarixən, yüksək təbəqəli insanlar daha zərif və qiymətli metaldan hazırlanmış, zəngin bəzəkli aftabalara sahib olurdular.
Qısacası, aftaba sadə bir əşya olmaqdan kənara çıxaraq, mədəniyyətimizdə mühüm yeri olan, tarixi və estetik dəyəri olan bir simvoldur. Onun istifadəsi yalnız praktiki deyil, həmçinin sosial və mədəni statusun da göstəricisi kimi qəbul edilmişdir.