Aftafa-ləyən: Azərbaycan dilində geniş yayılmış bir termin olub, əsasən yuyunma məqsədilə istifadə olunan iki əşyanın – aftafa və ləyənin birgə adlandırılmasını bildirir. Lüğətlərdə sadəcə "aftafa ilə ləyəndən ibarət yuyunma ləvazimatı" kimi qeyd olunsa da, bu ifadənin gerçək mənasını və mədəni kontekstini tam əks etdirmir.
Aftafa, adətən, kiçik ölçülü, əl yumaq üçün nəzərdə tutulmuş dərin bir qabdır. Ləyən isə daha geniş və dayaz bir qab olub, üzdə yuyunmaq, paltar yumaq və ya digər məişət işlərində istifadə olunur. Beləliklə, "aftafa-ləyən" ifadəsi sadəcə iki ayrı qabın birgə adlandırılması deyil, həm də əvvəllər məişətdə yuyunma prosesinin tərkib hissəsi olaraq, birlikdə istifadə olunan bir ləvazimat dəstini ifadə edir.
Bu dəst, xüsusilə suyun məhdud olduğu yerlərdə və ya qənaətcilliyin önəmli olduğu zamanlarda çox əhəmiyyətli idi. Aftafada əl və üz yuyulur, ləyəndə isə daha böyük miqdarda su saxlanılır, ehtiyac olarsa, aftafanın suyu yenilənirdi. Bu, suyun qənaətli və səmərəli istifadəsinə imkan yaradırdı.
Müasir dövrdə, kranlardan axan suyun bolluğu ilə, aftafa-ləyənin əhəmiyyəti azalsa da, bu ifadə Azərbaycan mədəniyyətinin bir parçası olaraq, köhnə ənənələrə, sadə həyata və qənaətcilliyə işarə edir. "Yenə aftafa-ləyən gəldi, isti su və sabunla əllər və ağızlar yuyulub silindi" cümləsi sadəcə bir hərəkəti deyil, həm də bir dövrün, bir həyat tərzinin yaddaşını canlandırır.