Axırı sözü, Azərbaycan dilinin izahlı lüğətlərində əsasən "bax axırda" ifadəsinin ikinci mənası kimi izah olunur. Bu, səbrsiz gözlənilən bir hadisənin nəticəsi və ya sonunda baş verəni bildirir. Yəni, uzun müddət davam edən bir vəziyyətin, prosesin son nəticəsini, həllini ifadə edir. Lüğətlərdəki qısa izah, bu sözün çoxşaxəli mənalarını tam əhatə etmir.
Daha geniş izahda "axırı" sözünün mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilər. Bəzən sadəcə bir hadisənin sonunu, bəzən də uzun müddət davam edən bir vəziyyətin, mübarizənin, gözləmənin son nəticəsini, hətta bir həyatın sonluğunu bildirə bilər. Mir Cəlalın misalında olduğu kimi, "axırı bir gün atası..." ifadəsi, uzun və çətin bir müddətdən sonra baş verən bir hadisəni, atasının nəhayət rəhmətə getməsini ifadə edir. Bu kontekstdə "axırı" sözü, səbrsizlik və gözləmənin sonunda baş verən bir hadisəni, bir növ həllin yaranmasını vurğulayır.
Maraqlı bir tərəfi də odur ki, "axırı" sözü, həmin hadisənin müsbət və ya mənfi nəticəli olmasına dair bir məlumat vermir. Nəticə həm xoşbəxt, həm də kədərli ola bilər. Bu, sözün neytrallığını və kontekstin əhəmiyyətini göstərir. Hər hansı bir uzun prosesin və ya gözləmənin sonuna işarə edərək, oxucuya son nəticəni bildirir, amma bu nəticənin keyfiyyəti haqqında ətraflı məlumat vermir.
Beləliklə, "axırı" sözünün sadəcə "bax axırda" mənası ilə məhdudlaşdırılmaması vacibdir. Bu söz, zamanın, gözləmənin və bir prosesin sonuna işarə edərək, hadisələrin son nəticəsini ifadə edən, kontekstdən asılı olaraq müxtəlif mənalar kəsb edən çox yönlü bir sözdür.