izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Aqreqat (latınca aggregatus – bir yerə yığılmış, birləşmiş deməkdir) fizikada maddənin üç əsas halını – bərk, maye və qaz halını ümumiləşdirən termindir. Bu, maddənin makroskopik olaraq müşahidə oluna bilən və təsnif edilə bilən əsas fiziki vəziyyətlərini təmsil edir. Hər bir aqreqat halının özünəməxsus xüsusiyyətləri vardır: bərk cisimlər müəyyən forma və həcmə malikdirlər, mayelərin həcmi sabit, forması isə dəyişkəndir, qazlar isə həm forma, həm də həcmini dəyişə bilir.

Əslində, maddənin aqreqat halları yalnız bu üçü ilə məhdudlaşmır. Elm inkişaf etdikcə plazma, Bose-Eynşteyn kondensatı və digər ekzotik hallar aşkar edilmişdir. Plazma yüksək temperaturda ionlaşmış qazdır və ulduzların əsas tərkib hissəsini təşkil edir. Bose-Eynşteyn kondensatı isə çox aşağı temperaturda atomların kvant mexanikası qaydalarına əsasən bir-birinə birləşərək yaratdıqları bir haldır. Bu hallar da maddənin aqreqat halları kateqoriyasına daxil edilə bilər, ancaq gündəlik həyatda daha çox bərk, maye və qaz halları ilə qarşılaşırıq.

Maddənin bir aqreqat halından digərinə keçməsi faza keçidi adlanır. Bu keçidlər ərimə, donma, buxarlanma, qaynama, kondensasiya və sublimasiya kimi prosesləri əhatə edir. Bu keçidlər maddənin temperaturu və təzyiqinin dəyişməsi ilə nəticələnir. Məsələn, suyun buz halından maye hala keçməsi ərimə, maye halından qaz halına keçməsi isə buxarlanma adlanır.

Aqreqat hallarının öyrənilməsi fizikanın termodinamika və statistik fizika kimi sahələrində mühüm rol oynayır. Bu sahələr maddənin mikroskopik quruluşu ilə onun makroskopik xüsusiyyətləri arasındakı əlaqəni araşdırır və maddənin müxtəlif hallarında baş verən prosesləri izah edir. Aqreqat hallarının tədqiqi materiallar elmi, kimya, meteorologiya və bir çox digər elm sahələrində tətbiq olunur.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz