Al: Azərbaycan dilində "al" sözü əsasən "qırmızı" mənasında işlənən bir sifətdir. Lakin bu sadə tərif, sözün zəngin məna və istifadə çalarlarını tam əks etdirmir. "Al", sadəcə bir rəng adı deyil, daha çox duyğu və təəssüratları əks etdirən, poetik və ifadəli bir termindir.
Birinci və ən geniş yayılmış mənası həqiqətən də qırmızı rəngdir. "Al bayraq", "al qan", "al şəfəq" kimi ifadələrdə bu məna açıq-aşkar görünür. Bu rəngin canlılığı, parlaqlığı və hətta təhlükəli olması ilə bağlı assosiasiyaları ifadə edir. Al bayraq milli qürur və şücaəti, al qan isə həyatın qiymətini və ya şiddətli hadisələri, al şəfəq isə günəşin təravətli və həyəcanlı doğuşunu simvolizə edə bilər.
Ancaq "al" sözünün mənası sadəcə qırmızıya məhdudlaşmır. Ədəbiyyatda, xüsusilə də poetik əsərlərdə "al" sözü daha çox parlaq, canlı, gözəl mənalarını da ifadə edir. Misal üçün, "al yanaqlar" ifadəsi yalnız qırmızı yanaqları deyil, sağlamlıq, gözəllik və gəncliyi əks etdirir. Bu mənada, "al" sözü bir rəng adı olmaqdan çıxıb, estetik bir keyfiyyətə çevrilir.
Sözün "Tər zənəxdaninə baxdıqca cünun eylər məni" misalında istifadəsində isə, "al yanaqlar" ifadəsinin sevgi və ehtirasla bağlı duyğuları ifadə etməsi ilə "al" sözünün emosional yükünün daha da dərin olduğunu görürük. Burada qırmızı rəngin həyəcanverici və hətta məst edici təsiri vurğulanır.
Beləliklə, "al" sözü yalnız bir rəng adından daha çoxdur. O, mədəniyyətimizdə tarixi, emosional və estetik bir çox mənaları özündə birləşdirən zəngin bir leksik vahiddir.