izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Alım (köhnə Azərbaycan dili) sözü müasir dilin lüğətində tam olaraq öz əksini tapmasa da, tarixi mənbələr və məsəllərdə istifadəsinə rast gəlmək mümkündür. Əsasən "alacaq", "tələb" mənalarında işlənmişdir. Yəni, bir şeyin əldə edilməsi, ələ keçirilməsi, mənimsənilməsi üçün olan istək və ya hədəf olaraq başa düşülə bilər. Bu mənada "alım" sözü müasir dilin "istək", "tələb", "əldə etmək istəyi" kimi ifadələrinin əcdadı sayıla bilər.

Lüğətdə verilən misal məsəl ("Altıda alımı yox, beşdə verimi") bu mənanı daha da aydınlaşdırır. Məsəl, bir şeyin əldə edilməsinə deyil, əksinə, verməyə, fədakarlığa üstünlük verilməsini ifadə edir. Bu, "alım" sözünün sadəcə bir şeyə sahib olma istəyini deyil, həm də bunun üçün sərf ediləcək səyləri, əməyi, hətta qurbanverməni əhatə etdiyini göstərir. Beləliklə, "alım" daha çox bir hədəf, bir məqsəd kimi deyil, həmin hədəfə çatmaq üçün sərf olunan səyləri əks etdirən daha geniş bir anlayışdır.

Lüğətdəki ikinci məna – "bir götürüm, bir tutum" – isə "alım" sözünün daha konkret, fiziki bir mənaya malik olduğunu göstərir. Bu, müəyyən bir miqdarın, bir hissənin götürülməsini, ələ keçirilməsini ifadə edir. Məsələn, bir qabdan götürülən bir ovuc buğda, bir çəlləkdən çəkilən bir vedrə su, bir yerdən götürülən bir dəstə odun "alım" olaraq təsəvvür edilə bilər. Bu məna, sözün daha çox kəmiyyətə yönəldiyini göstərir.

Ümumiyyətlə, "alım" sözü köhnə Azərbaycan dilində müasir dilin leksikasında olan bir çox sözlərin funksional mənasını özündə ehtiva edir. Onun semantik spektrinin genişliyi, sözün bir çox kontekstdə istifadəsinin mümkünsüzlüyünə baxmayaraq, tarixi mənbələrin tədqiqi üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Bu, dilin inkişaf tarixini və müasir sözlərin etimologiyasını daha dərindən anlamağa kömək edir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz