izahlı lüğət 1 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Anış (qədim türkcə kökləri olan bir sözdür) sadəcə "istək" və ya "arzu" mənasından daha çoxunu əhatə edir. Müasir dilin "istək" və "dilək" sözlərinin ifadə etdiyi passiv arzudan fərqli olaraq, "anış" daha güclü, içdən gələn, bəzən də amansız bir istək, tutku və ya həsrəti bildirir. Bu, bir insanın həyatını yönəldən, onun bütün fikirlərini, hərəkətlərini müəyyən edən güclü bir içgüdü ola bilər.

Qoşmadakı misalda "Gecəgündüz mənim anışım budur; Görüm Huri Pəhləvandan ayrılsın" ifadəsində "anış" yalnız bir istək deyil, şairin dərin bir həsrətini, Huri ilə Pəhləvanın ayrılmasını görmək üçün yanğısını ifadə edir. Bu, passiv bir dilək deyil, hərəkətə təkan verən, hətta obsessiv xarakter daşıya biləcək bir duyğudur.

Etimalogiyasına nəzər saldıqda, "anış" sözünün kökünün qədim türkcədəki "an-" (fikir, düşüncə) və ya "-ış" (işarə, əlamət) morfemləri ilə əlaqəsi ola bilər. Bu da sözün düşüncələrin, arzuların özünü göstərməsi, aşkarlanması mənasını da ehtiva etdiyini göstərə bilər. Beləliklə, "anış" sadəcə bir arzu deyil, bu arzunun şüurda güclü bir şəkildə mövcud olması, həyatı yönəldən bir güc halına gəlməsidir.

Qısacası, "anış" sözü müasir dilin "istək", "arzu", "dilək" kimi sözlərinin dəqiq sinonimi deyil. Daha güclü, daha dərin, hətta obsessiv xarakter daşıyan bir duyğunu ifadə edir. Bu, köhnə Azərbaycan ədəbiyyatının zəngin leksikasının, müasir dilin ifadə etməyə çətinlik çəkdiyi incəlikləri necə ifadə etdiyinin gözəl bir nümunəsidir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz