Anlatmaq sözü Azərbaycan dilində geniş məna kəsb edən bir feldir. Sadəcə olaraq bir şeyi başa salmaqdan daha çox, mürəkkəb bir kommunikasiya prosesini əhatə edir. Mənası dinləyicinin anlayış səviyyəsinə, kontekstinə və danışanın niyyətinə görə dəyişə bilir.
Birinci mənası, ən sadə və birbaşa olanı, başa salmaqdır. Bu, bir məlumatı, hadisəni, və ya fikri aydın və anlaşıqlı şəkildə izah etmək deməkdir. Məsələn, bir müəllimin şagirdlərə dərs izah etməsi, bir həkimin xəstəyə diaqnozunu açıqlaması, və ya bir dostun digərinə bir problemi necə həll edəcəyini göstərməsi anlatmağın bu mənasına aiddir.
İkinci mənası isə daha çox qandırmaq və ya aldatmaq istiqamətinə yönəlir. Bu halda, anlatmaq həqiqəti əks etdirməyən, yalan və ya yanlış məlumatlar əsasında birinin fikrini dəyişmək, onu inanmağa məcbur etmək deməkdir. Bu mənada, anlatmaq manipulyasiya vasitəsinə çevrilir.
Üçüncü mənası isə, daha incə və poetik bir mənaya malikdir. Bu, bir duyğunu, bir hissi, və ya bir təcrübəni tam olaraq sözlə ifadə etmək, başqasına ötürə bilmək, onun qəlbinə çatdırmaq deməkdir. Misalda olduğu kimi, "məhəbbət sirrini anlatmaq" deyəndə, sadəcə olaraq məhəbbətin tərifini vermək deyil, onun mahiyyətini, dərinliyini, emosional təsirini başqasına çatdırmaq nəzərdə tutulur.
Yekun olaraq, "anlatmaq" sözü sadə bir fel olmaqdan çox, həm aydınlıq, həm də aldatma, həm də dərin duyğuların ifadəsini əhatə edən mürəkkəb bir anlayışdır. Kontekstə görə mənası dəyişsə də, əsasında kommunikasiya, məlumat ötürmə və anlaşma durur.