Kompüter kriminalistikası – təhqiqat məqsədləri üçün verilənlərin tamlığını saxlamaqla kompüterlə əlaqədar verilənlərin toplanması, saxlanması və analizi ilə məşğul olan bir elm sahəsidir. Bu, kompüter sistemləri və şəbəkələrində baş verən cinayətlərin araşdırılması və sübutların toplanması üçün istifadə olunan elmi və texniki üsulların tətbiqini əhatə edir.
İstifadə Sahələri:
- Hüquq: Kompüter kriminalistikası hüquq-mühafizə orqanları tərəfindən kompüterlə əlaqədar cinayətlərin (məsələn, kibercinayətlər, oğurluq, fırıldaqçılıq) araşdırılması və təqsirkarların aşkarlanması üçün geniş istifadə olunur. Sübutların toplanması, analizi və məhkəmədə təqdim edilməsi bu sahənin əsas vəzifələrindəndir.
- Kiber Təhlükəsizlik: Kompüter kriminalistikası kiber təhlükəsizlik mütəxəssisləri tərəfindən sistemlərdə baş verən kiberhücumların araşdırılması, hücum metodlarının müəyyən edilməsi və gələcək hücumların qarşısının alınması üçün istifadə olunur. Bu, zərərin qiymətləndirilməsi və bərpa işlərinin aparılmasını da əhatə edir.
- İnformatika və Kompüter Elmləri: Kompüter kriminalistikasının əsasını informatika və kompüter elmləri təşkil edir. Bu sahədəki biliklər, proqramlaşdırma dilləri, əməliyyat sistemləri, şəbəkə protokolları və verilənlər bazası idarəetmə sistemləri haqqında dərin anlayış tələb olunur.
- Kriminoloji: Kompüter kriminalistikası kriminologiyanın bir hissəsi olaraq, cinayətkar davranışının öyrənilməsi və cinayətlərin qarşısının alınması üçün istifadə olunan üsulların inkişafına töhfə verir.
Əsas Konsepsiyalar:
- Verilənlərin Tamlığı: Kompüter kriminalistikasında verilənlərin tamlığının qorunması vacibdir. Toplanan sübutların dəyişdirilməməsi və orijinallığının təsdiqlənməsi üçün xüsusi üsullar tətbiq olunur.
- Rəqəmsal Sübutlar: Kompüterlə əlaqədar cinayətlərdə rəqəmsal sübutlar (fayllar, loqlar, şəkillər, elektron poçtlar və s.) əsas rol oynayır.
- Verilənlərin Bərpası: Silinmiş və ya zədələnmiş verilənlərin bərpası kompüter kriminalistikasının mühüm bir hissəsidir.