Ad: GPS
Mənası: Global Positioning System, Qlobal Mövqetəyinetmə Sistemi
Termin Haqqında
GPS, Yer kürəsinin istənilən nöqtəsində yerləşən obyektin coğrafi koordinatlarını (enlik, uzunluq və hündürlük) dəqiq müəyyən etməyə imkan verən peyklər şəbəkəsidir. Bu sistem ABŞ Müdafiə Nazirliyi tərəfindən yaradılmış və idarə olunur, lakin həm mülki, həm də hərbi məqsədlər üçün istifadə olunur.
İş Prinsipi
GPS sisteminin iş prinsipi, Yer ətrafında fırlanan bir neçə peykin göndərdiyi siqnalların qəbul edilməsinə əsaslanır. Qəbul cihazı (məsələn, GPS qəbuledicisi) ən azı dörd peykin siqnallarını qəbul edərək, üçbucaqlama prinsipinə əsasən, yerüstü mövqeyini hesablayır. Hər bir peykin siqnalında onun zamanı və mövqeyi haqqında məlumat olur. Cihaz bu məlumatlardan istifadə edərək özünün dəqiq koordinatlarını hesablayır.
İstifadə Sahələri
- Naviqasiya: Avtomobillərdə, gəmilərdə, təyyarələrdə və digər nəqliyyat vasitələrində naviqasiya üçün geniş istifadə olunur.
- Kənd Təsərrüfatı: Dəqiq kənd təsərrüfatı üsullarında, məhsuldarlığın artırılması üçün torpaqların müalicəsində istifadə edilir.
- Geodeziya və Kartoqrafiya: Xəritələrin yaradılması və yenilənməsi, torpaqların ölçülməsi və sərhədlərin müəyyənləşdirilməsi üçün istifadə olunur.
- Hərbiyyə: Hərbi əməliyyatların planlaşdırılması və həyata keçirilməsi, hərbi texnikanın mövqeyinin təyin edilməsi üçün istifadə olunur.
- İdman: İdmançıların hərəkət trayektoriyalarının izlənməsi, məsafələrin ölçülməsi və s. üçün istifadə edilir.
- Axtarış-xilasetmə əməliyyatları: İtmiş və ya təhlükədə olan insanların yerinin müəyyən edilməsi və xilas edilməsi üçün istifadə olunur.
Dezavantajları
GPS sisteminin dəqiqliyi bir çox amillərdən asılıdır, o cümlədən peyklərin sayından, atmosfer şəraitindən, ərazinin relyefindən və qəbuledicinin keyfiyyətindən asılıdır. Bəzi hallarda siqnalların maneələrlə qarşısı alınması və ya zəifləməsi müşahidə oluna bilər.