Birdəfəlik bloknot – Vernam şifri də adlanan kriptosistem, tam təsadüfi generasiya olunan bitlər sətrindən istifadə edir.
İzah:
One-time pad (OTP) və ya Birdəfəlik bloknot, mütləq gizlilik təmin edən simmetrik bir şifrələmə üsuludur. Bu üsul, açarın (pad) yalnız bir dəfə istifadə edilməsinə əsaslanır. Açar, şifrələnəcək mətnin uzunluğuna bərabər və tamamilə təsadüfi olaraq yaradılır. Şifrələmə, açarın hər bir biti ilə mətnin hər bir bitinin XOR əməliyyatını yerinə yetirməklə həyata keçirilir. Çıxışda alınan şifrələnmiş mətn, açar ilə eyni uzunluğa malik olur. Şifrələnmənin açılması da eyni əməliyyat vasitəsilə həyata keçirilir: şifrələnmiş mətnin hər bir biti ilə açarın hər bir bitinin XOR əməliyyatı.
İstifadə sahələri:
- Kriptoqrafiya: OTP, nəzəri olaraq sındırıla bilməyən yeganə şifrələmə üsuludur. Bu, açarın tamamilə təsadüfi və yalnız bir dəfə istifadə olunması ilə təmin edilir.
- Kompüter təhlükəsizliyi: Yüksək təhlükəsizlik tələb olunan məlumatların ötürülməsi və saxlanması üçün istifadə oluna bilər.
- Diplomatiya və hərbi əlaqələr: Əhəmiyyətli və gizli məlumatların ötürülməsi üçün tarixən istifadə olunmuşdur.
- İnformatika: Kriptoqrafiya və informasiya təhlükəsizliyi sahələrində tədqiqat və təhsil məqsədləri üçün nümunə olaraq istifadə olunur.
Mənfi cəhətləri:
- Açarın idarə edilməsi: OTP-nin ən böyük problemi açarın təhlükəsiz yaradılması və paylanmasıdır. Açarın uzunluğu mesajın uzunluğuna bərabər olduğundan, böyük mətnlərin şifrələnməsi üçün çox böyük açarlar tələb olunur.
- Praktik çətinliklər: Tamamilə təsadüfi açarların yaradılması və təhlükəsiz şəkildə paylanması praktik olaraq çətindir.