Axın şifri – kriptoqrafik çevirmə zamanı açıq mətn simvollara və ya bitlərə bölünür və hər bir simvol açar axını simvoluna uyğun seçilmiş çevirmə ilə şifrələnir. Bu proses, açar axını ilə açıq mətnin bit-bit və ya bayt-bayt XOR əməliyyatı vasitəsilə birləşdirilməsini əhatə edir. Axın şifrləri, bloklu şifrlərdən fərqli olaraq, məlumatı bloklara bölmədən, fasiləsiz olaraq şifrələyir. Açar axını, adətən, psevdo-təsadüfi ədədlər generatoru (PTƏG) vasitəsilə yaradılır və açarın uzunluğu açıq mətnin uzunluğuna bərabər və ya ondan çox olur.
İstifadə sahələri:
- Kriptoqrafiya: Axın şifrləri məlumatların etibarlı şəkildə ötürülməsi və saxlanması üçün geniş istifadə olunur. Onlar simmetrik kriptoqrafiya üsullarının əsasını təşkil edir.
- Kompüter təhlükəsizliyi: Məlumatların qorunması, şəbəkə təhlükəsizliyi və şifrələmə protokollarında (məsələn, SSL/TLS) əhəmiyyətli rol oynayırlar.
- Telekommunikasiya: Səs, video və digər məlumatların təhlükəsiz ötürülməsi üçün istifadə olunurlar.
- Hərbi sahə: Hərbi rabitədə məxfiliyin təmin edilməsi üçün əsas kriptoqrafik vasitələrdəndir.
- Elektron ticarət: Onlayn ödəniş sistemlərində və digər həssas məlumatların ötürülməsində istifadə edilir.
Xüsusiyyətləri:
- Yüksək sürətli şifrələmə və deşifrələmə imkanı.
- Açarın uzunluğu açıq mətnin uzunluğuna bərabər və ya daha çoxdur.
- Təhlükəsizliyi açarın keyfiyyətindən və PTƏG-nin gücündən asılıdır.
- Bloklu şifrlərlə müqayisədə daha az resurs tələb edir (bəzi hallarda).
Nümunələr:
- RC4
- A5/1
- ChaCha20
- Salsa20