Mənası: Pseudo Random Number Generator (Psevdotəsadüfi ədədlər generatoru)
Prng, kompüter elmində və statistikada istifadə olunan, müəyyən bir alqoritm əsasında psevdotəsadüfi ədədlər ardıcıllığı yaradan bir proqram və ya aparat komponentini ifadə edir. "Psevdotəsadüfi" termininin istifadəsi, generatorun əslində təsadüfi olmayan, müəyyən bir alqoritmə əsaslanan deterministik bir proseslə ədədlər yaratdığını vurğulayır. Yəni, əgər ilkin başlanğıc dəyəri (seed) eyni olsa, generator hər dəfə eyni ədədlər ardıcıllığını yaradacaqdır. Lakin, yaxşı dizayn edilmiş bir Prng, yaranan ədədlər ardıcıllığının statistik testlərdən keçərək, təsadüfi ədədlər ardıcıllığına çox yaxın nəticələr verəcəkdir.
İstifadə Sahələri:
- Kompüter elmi: Simulyasiyalar, oyunlar, kriptoqrafiya, təsadüfi sayların seçilməsi kimi bir çox sahədə istifadə olunur.
- Statistika: Monte Karlo simulyasiyaları, statistika testləri və s. kimi sahələrdə geniş tətbiq olunur.
- Kriptoqrafiya: Güclü şifrələmə alqoritmlərinin yaradılmasında əsas rol oynayır. Lakin, kriptoqrafiya üçün istifadə olunan Prng-lər xüsusi tələblərə cavab verməlidir.
- Modelləşdirmə və simulyasiya: Müxtəlif hadisələri və prosesləri modelləşdirmək üçün istifadə olunur. Məsələn, hava proqnozları, iqtisadi modellər və s. sahələrdə.
- Maşın öyrənməsi: Modellərin təliminin müxtəlif mərhələlərində istifadə olunur.
Alqoritmlər:
Müxtəlif Prng alqoritmləri mövcuddur. Bunlara Linear Congruential Generator (LCG), Mersenne Twister, Xorshift və s. daxildir. Hər alqoritmin öz üstünlükləri və çatışmazlıqları var. Seçim, konkret tətbiqdən və tələblərdən asılıdır.
Yüksək keyfiyyətli Prng-lərin yaradılması çətin bir vəzifədir və ədədlərin psevdotəsadüfiliyini təmin etmək üçün mürəkkəb riyaziyyatdan istifadə olunur. Zəif Prng-lərin istifadəsi simulyasiyalarda səhvlərə, kriptoqrafik sistemlərin zəifləməsinə və digər problemlərə səbəb ola bilər.