Mənası: eXclusive OR (İstər-istər də deyil, ya biri, ya da o biri) – bitlər cütü üzərində aparılan riyazi əməl: 0+1=1, 1+0=1, 0+0=0, 1+1=0
Açıqlama
Xor, məntiqi əməliyyatdır ki, iki giriş dəyərinin yalnız birinin doğruluğunu (1) nəzərə alır. Əgər giriş dəyərlərindən yalnız biri 1 (doğru) olarsa, nəticə 1 (doğru) olur. Hər iki giriş dəyəri 1 (doğru) və ya hər ikisi 0 (yanlış) olarsa, nəticə 0 (yanlış) olur. Bu, "ya biri, ya da o biri, amma hər ikisi deyil" prinsipinə əsaslanır.
İstifadə sahələri
- Kompüter elmləri: Xor əməliyyatı kompüter elmlərində, xüsusilə rəqəmli məntiq dövrələrində, şifrələmədə və informasiya təhlükəsizliyində geniş istifadə olunur. Məsələn, şifrələmədə məlumatların şifrələnməsi və deşifrələnməsi üçün istifadə olunur.
- Rəqəmli elektronika: Rəqəmli elektronika dövrələrində, xüsusilə də məlumatların emalı və idarə olunmasında geniş tətbiq olunur.
- Proqramlaşdırma: Proqramlaşdırmada bit əməliyyatları ilə bağlı müxtəlif tapşırıqların həllində istifadə olunur. Məsələn, bitlərin dəyişdirilməsi, müqayisəsi və s. üçün tətbiq olunur.
- Kripotoqrafiya: Müasir şifrələmə alqoritmlərinin əsasını təşkil edir. Məsələn, XOR əməliyyatı bir məlumatın bir açar ilə şifrələnməsində və açar vasitəsi ilə deşifrələnməsində istifadə olunur.
- Kommunikasiya texnologiyaları: Məlumat ötürülməsi prosesində səhvlərin aşkarlanması və düzəldilməsində istifadə olunur.
Misallar
Aşağıdakı cədvəl XOR əməliyyatının necə işlədiyini göstərir:
| A | B | A XOR B |
|---|---|---|
| 0 | 0 | 0 |
| 0 | 1 | 1 |
| 1 | 0 | 1 |
| 1 | 1 | 0 |