Əcəm adı, ilk baxışda sadə görünə bilər, ancaq tarixi və mədəni kontekstə nəzər saldıqda, daha zəngin və çoxşaxəli məna kəsb edir. "Türk və ərəb olmayan; yad, özgə müsəlman" tərifi, əslində, tarixi bir realiteyi əks etdirir. İran mədəniyyətinin təsiri altında olan və ya İran dillərindən danışan müsəlmanlara verilən bir addır.
Əslində, "əcəm" sözü etnik mənsubiyyəti deyil, daha çox coğrafi və mədəni bir təsnifatı göstərir. Orta əsr İslam dünyasında "əcəm" termini, ərəb dilinin və mədəniyyətinin yayıldığı ərazilərdən kənarda yaşayan, əsasən İran mədəniyyət dairəsinə aid olan müsəlmanları ifadə edirdi. Bu, o dövrdəki siyasi və mədəni üstünlük əldə etmiş ərəb dünyasına nisbətən, "yad" və ya "özgə" mənasını da özündə əks etdirirdi.
Maraqlı bir məqam odur ki, "əcəm" sözünün əsl mənası "sükut edən", "lal", və ya "anlaşılmaz danışan" kimi tərcümə olunur. Bu, əsasən ərəblərin başqa dillərdə danışan insanları başa düşməməsindən qaynaqlanırdı. Beləliklə, "əcəm" termini, sadəcə coğrafi və dini mənsubiyyəti deyil, həm də dil fərqini və mədəniyyət fərqini ifadə edirdi.
Bu gün "əcəm" sözü daha az istifadə olunsa da, tarixi kontekstdə onun əhəmiyyətini anlamaq, İslam dünyasının mürəkkəb və çoxmədəniyyətli strukturunu daha yaxşı başa düşməyimizə kömək edir. Sözün tarixi yükünü anlayaraq, onu sadəcə "türk və ərəb olmayan müsəlman" kimi tərif etməkdən daha geniş və dəqiq bir şəkildə dəyərləndirə bilərik.