Xəlif adı ərəb mənşəli olub, "canişin", "vəkil", "nümayəndə" mənalarını verir. İslam tarixində xüsusilə önəmli bir yer tutan bu söz, Məhəmməd peyğəmbərin vəfatından sonra onun yerini tutaraq İslam dünyasına rəhbərlik edən şəxsi ifadə edir.
Xəlif, sadəcə bir titul deyil, həm də böyük bir məsuliyyət idi. Peyğəmbərin dini və dünyəvi varisi sayılan xəlif, İslam şəriətinə uyğun olaraq müsəlmanların idarə olunmasından, dini işlərin təşkilindən və ədalətin təminindən məsuldur. Xilafət dövrü, İslam tarixinin ən parlaq və eyni zamanda ən çətin mərhələlərindən birini təşkil edir. Səhabələr dövründən başlayaraq müxtəlif sülalələr tərəfindən idarə olunan Xilafət, siyasi, hərbi və mədəni baxımdan böyük nailiyyətlər əldə etmiş, geniş əraziləri əhatə etmişdir.
Lakin, zaman keçdikcə xilafətin daxilində müxtəlif fikir ayrılıqları və siyasi çəkişmələr baş vermiş, bu da bir çox müharibə və parçalanmalara səbəb olmuşdur. Xilafətin tarixi, həm də siyasi güc uğrunda mübarizələrin, fəthlərin, mədəni mübadilələrin və dinin siyasətlə qarışmasının maraqlı bir təsvirini təqdim edir.
Xəlif sözünün daha məhdud bir mənası da mövcuddur. Xüsusilə Azərbaycanın bəzi bölgələrində, mollaxanada mollaya kömək edən şəxsə də "xəlif" deyilir. Bu, daha çox yerli bir termin olaraq İslam dünyasının geniş tarixi kontekstindən fərqlənir və xilafətin siyasi və dini mənasından daha çox köməkçi vəzifəsini ifadə edir. Beləliklə, "xəlif" sözünün mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişir.