Xəlifə adı, ərəb dilindən gələn "xəlifə" (خليفة) sözündən törəmişdir və "canişin", "vəkil", "yerinə yetirən" mənalarını özündə ehtiva edir. Bu, sadəcə bir titul deyil, həm də çox zəngin tarixi və dini kontekstdə anlaşılan bir termindir.
İslam dinində xəlifə termini, Məhəmməd Peyğəmbərin vəfatından sonra İslam dünyasına rəhbərlik edən şəxs üçün istifadə olunur. Peyğəmbərin varisi olaraq qəbul edilən xəlifələr, onun dini və siyasi irsini davam etdirməklə məsul idilər. Xilafət dövrü, İslam tarixinin ən önəmli və hadisəli mərhələlərindən biri olaraq, siyasi, iqtisadi, hərbi və mədəni baxımdan böyük inkişaflara şahidlik etmişdir. Ərəb xilafətləri geniş əraziləri əhatə edərək, müxtəlif mədəniyyətlərin qovuşduğu, qarşılıqlı təsirlərin olduğu bir mühit yaratmışdır.
Ancaq "xəlifə" termini yalnız böyük siyasi və dini liderlər üçün deyil, daha dar mənada da istifadə olunmuşdur. Məsələn, mollaxanada mollaya kömək edən şəxsə də "xəlifə" deyilirdi. Bu istifadə, böyük xəlifələrin nüfuzu və rəhbərlik qabiliyyətinin kiçik miqyasda təcəssümünü göstərir. Mollaya köməkçi olan şəxs, onun dini biliklərini yaymaqda, dini mərasimlərin icrasında və digər dini işlərdə ona dəstək olurdu. Bu mənada "xəlifə" sözü, bir liderin vəzifəsini yerinə yetirən, ona kömək edən şəxs anlamını da özündə ehtiva edir.
Beləliklə, "Xəlifə" adı, özünün geniş mənası və tarixi əhəmiyyəti ilə bir çox mədəni və dini kontekstdə istifadə olunan, zəngin bir semantik yük daşıyan bir sözdür. Həm böyük bir imperiyanın hökmdarı, həm də kiçik bir dini mərkəzdə köməkçi bir şəxsi təsvir edə bilən bu ad, tarixin və mədəniyyətin dərinliklərindən gələn maraqlı bir irsin təcəssümüdür.