Adamlıq – insanın əxlaqi keyfiyyətlərini, mərhəmətini, vicdanını, ədalət hisslərini, yaxşılığa meylini əks etdirən ümumi bir anlayışdır. Bu, insanı heyvandan fərqləndirən əsas xüsusiyyətlərdən biridir. Adamlıq insanın özünü və ətrafındakıları düşünməsini, məsuliyyət hissini, humanizmi özündə əks etdirir. Mənəvi prinsiplərə əməl etmək, ədalətli olmaq, dürüstlük, qayğıkeşlik və şərəf hissi adamlığın əsas tərkib hissələrini təşkil edir.
Antonimlər:
Heyvanlıq
Heyvanlıq, adamlığın əksidir və insanlarda heyvanlara xas olan instinktlərin, əxlaqsızlığın, qəddarlığın, vəhşiliyin, məsuliyyətsizliyin üstünlük təşkil etməsini ifadə edir. Bu termin ədəbiyyatda, məişətdə və hətta elmi kontekstlər ərzində insan davranışlarını təsvir etmək üçün istifadə olunur. Heyvanlıq, insanın mənəvi tərəfinin tamamilə itməsi və ya onunla birlikdə hərəkət etməməsi deməkdir.
Əvvəl də bir adamlığı yox idi! İndi lap heyvanlığı çıxıb üzə (M.İbrahimov).
Vəhşilik
Vəhşilik, adamlığın əks tərəfini ifadə edən daha güclü bir termindir. Heyvanlığa nisbətən daha qəddar və barbar davranışları əks etdirir. Vəhşilik anlayışı tarixən müharibələr, soyqırımlar və digər qanlı hadisələr kontekstində istifadə olunmuşdur. Ədəbiyyatda və sosial elmlərdə vəhşilik termini insanlığın tənəzzülünü, mənəvi dəyərlərin itirilməsini göstərmək üçün geniş istifadə olunur.
Qəddarlıq
Qəddarlıq, adamlığın əksinə, şüurlu şəkildə başqalarına fiziki və ya mənəvi zərər vermək istəyini ifadə edir. Bu, həm heyvanlara, həm də insanlara qarşı edilən amansız, rəhmsiz hərəkətləri əhatə edir. Qəddarlıq, psixologiya, sosiologiya və kriminologiya kimi sahələrdə geniş tədqiq olunur. Ədəbi əsərlərdə qəddar obrazlar vasitəsi ilə insan təbiətinin qaranlıq tərəfləri açıqlanır.