Arxaik – köhnəlmiş, artıq müasir dilin leksik tərkibində işlənmir və ya nadir hallarda işlənən, keçmiş dövrlərə aid olan söz və ya ifadədir. Dil tarixi və dilin inkişafını öyrənmək üçün arxaik leksika xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Arxaizm sözləri bədii əsərlərdə, xüsusilə tarixi romanlarda, ədəbiyyatşünaslıqda və dilçilikdə geniş istifadə olunur. Onlar dilin keçmişini əks etdirir və bəzən müasir dillə müqayisədə fərqli mənaları özündə saxlayırlar.
Antonimlər:
Yeni: Arxaikin əsas antonimi "yeni" sözüdür. "Yeni" sözü dilə son dövrlərdə daxil olmuş, müasir və geniş istifadə olunan söz və ya ifadəni ifadə edir. "Yeni" sözü arxaik sözlərin əksinə olaraq, həm dilçilikdə, həm də gündəlik danışıqda geniş istifadə edilir və zamanın tələbinə cavab verir.
Müasir: "Müasir" sözü də "arxaik" sözünün antonimi kimi çıxış edə bilər. Bu söz, müasir dövrə, zamanın tələblərinə uyğun gələn leksik vahidləri ifadə edir. Müasir dilin lüğət tərkibini təşkil edən sözlər "müasir" adlandırılır və geniş istifadə olunur. Ədəbiyyatda, jurnalistikada, elmi əsərlərdə müasir dil normasına əməl etmək vacibdir.
Müasirəuyğun: Bu antonim "arxaik" sözünün əksini ifadə edərək, müasir dilin qrammatika və leksika qaydalarına uyğun olanı bildirir. Müasirəuyğun ifadələr, sözlər və əsərlər gündəlik danışıqda və rəsmi yazı tərzinin müxtəlif sahələrində istifadə olunur.
“Qədim şəhərin arxaik küçələrindən keçərək, müasir binaların qarşısına çıxdıq.”
“Onun danışığı köhnə, arxaik ifadələrlə zəngin idi, yeni nəslin istifadə etdiyi dilə tam uyğun gəlmirdi.”