Leksika (yun. λέξις – söz) anlayışı dilçiliyin əsas terminlərindən biri olub, hər hansı bir dilin və ya dialektin söz ehtiyatını, yəni o dildə və ya dialektdə işlənən bütün sözlərin məcmusunu ifadə edir. Bu, sadəcə sözlərin siyahısı deyil, həm də onların mənaları, qrammatik xüsusiyyətləri, stilistik rənglənmələri və bir-biriləri ilə olan əlaqələri ilə birlikdə nəzərdə tutulur. Leksika statik və dinamik bir sistem kimi təsvir edilə bilər: statik, çünki müəyyən bir an ərzində mövcud olan sözlərin məcmusunu təmsil edir; dinamik isə, çünki dil daim dəyişir və leksikaya yeni sözlər daxil olur, bəziləri isə istifadədən düşür.
Azərbaycan dilinin leksikası zəngin və rəngarəngdir. Əsrlər boyu formalaşmış bu leksika türk dilləri ailəsinə mənsub olaraq, eyni zamanda, fars, ərəb, rus və Avropa dillərindən olan çoxsaylı sözləri özündə birləşdirir. Bu, dilin tarixi inkişafının və mədəni mübadilənin əyani sübutudur. Leksikanın tərkibi zamanla dəyişsə də, milli özəlliyi qoruyub saxlayır.
Leksikanı tədqiq edən dilçilik sahəsi leksikologiya adlanır. Leksikologiya sözlərin mənşəyini, mənasını, qrammatik xüsusiyyətlərini, əlaqələrini və istifadəsinin xüsusiyyətlərini öyrənir. Leksika anlayışı həm də daha dar mənada, müəyyən bir əsərin və ya müəllifin lüğət tərkibini ifadə etmək üçün də işlədilir. Məsələn, "Nizami Gəncəvinin əsərlərinin leksikası" deyərkən, onun əsərlərində işlədilən sözlərin məcmusunu nəzərdə tuturuq. Bu mənada leksika müəllifin yaradıcılıq üslubunu, dil ustalığını, həmçinin yaşadığı dövrün dilini öyrənmək üçün əhəmiyyətli bir mənbədir.
Beləliklə, leksika anlayışı sadəcə söz yığımı deyil, hər hansı bir dilin və ya əsərin zənginliyini, tarixini və inkişafını əks etdirən mürəkkəb və çoxşaxəli bir sistemdir. Onun tədqiqi dilin mahiyyətini daha dərindən anlamağa imkan verir.