Gəvəzə - sadəlövh, ağılsız, təcrübəsiz, axmaq, nağılsevər kimi mənalarda işlənən bir sözdür. Mənfi kontekstdə, insanın ağılsızlığına və aldadılmağa meylliliyinə işarə edir. Əsasən məişət dilində, ədəbiyyatda və danışıq dilində istifadə olunur.
Antonimlər:
Ağıllı
Ağıllı sözü gəvəzənin tam əksidir. Ağıllı insan öz hərəkətlərinin nəticələrini düşünən, mühakimə qabiliyyəti yüksək, dərk etmə qabiliyyətinə malik insandır. Həm məişət dilində, həm də ədəbiyyatda geniş istifadə olunur. Ağıllı insan tez-tez aldanmır və hər şeyə səthi yanaşmır.
Nümunə: Ağıllı qız, aldadıcı təklifi dərhal başa düşdü.
Uzaqgörən
Uzaqgörən insan gələcəyi proqnozlaşdıra bilir, hərəkətlərinin uzunmüddətli nəticələrini düşünür və ehtimalları qiymətləndirə bilir. Gəvəzə isə yalnız hazırkı anı düşünür və gələcəyin nəticələrini nəzərə almır. Əsasən ədəbiyyatda və ictimai-siyasi məqalələrdə istifadə olunur.
Nümunə: Uzaqgörən lider, ölkənin gələcəyi üçün strateji planlar hazırladı.
Təcrübəli
Təcrübəli insan həyatda müxtəlif vəziyyətlərlə qarşılaşmış, səhvlərdən dərs almış və bu səbəbdən müdriklik qazanmışdır. Gəvəzə isə təcrübəsizdir və həyatın çətinliklərinə hazır deyildir. Həm məişət dilində, həm də peşəkar sahələrdə istifadə olunur (məs., təcrübəli həkim, təcrübəli müəllim).
Nümunə: Təcrübəli bağban, bitkilərin qulluğunda çoxlu biliyə malik idi.
Dəqiq
Dəqiq insan dəqiq düşüncə tərzinə malikdir, hər şeyi diqqətlə araşdırır və hər şeyə səthi yanaşmır. Gəvəzə isə diqqətsiz və səthi düşünür. Bu antonim əsasən elm, texnika və məişət kontekstində istifadə olunur.
Nümunə: Dəqiq hesablamalar, layihənin uğurla həyata keçirilməsinə kömək etdi.
Yüklər gəvəzələr ürək yükünü; Nə deyim bu ağlı dumanlara mən (M.Araz)
Yox, aldanma, aldanma! Məni sadəlövh sanma! (R.Rza)