Xəlvəti - tək, tənha, gizli, insanlardan uzaq olan, ətraf aləmdən kənarlaşmış, sakit, səssiz, gizlin bir həyat sürən mənasını verir. Əsasən, dindar insanların tək qalıb ibadət etməsi, öz-özünə qalmağı, dünyadan uzaqlaşmağı ifadə edir. Lakin, xəlvətin müsbət və mənfi mənaları da ola bilər. Məsələn, müsbət mənada xəlvət özünü tanıma, daxili sülha çatma, ruhani inkişaf üçün seçilən bir həyat tərzi olarsa, mənfi mənada isə cəmiyyətdən qopma, qapalı olma, təcrid halını ifadə edə bilər.
Antonimlər:
Aşkar
Aşkar sözü xəlvətin tam əksidir. O, gizli olmayan, açıq, görünən, hamıya məlum olan mənasını verir. Həm fiziki, həm də məcazi mənada istifadə oluna bilər. Fiziki mənada bir şeyin görünən, gizlədilməmiş olması, məcazi mənada isə bir hadisənin, həqiqətin hamıya bəlli olması deməkdir. Həm ədəbiyyatda, həm də gündəlik danışıq dilində geniş istifadə olunur. Xəlvəti ilə aşkar arasındakı əsas fərq gizlilik və açıqlıqdır.
"Xəlvəti yer tapıb gizlədin, məni görməsinlər" - bu cümlədə xəlvəti sözü gizlilik mənasında işlənilib.
"İlahi, yuxu görürəm, ya bu aşkardır?" - bu cümlədə isə aşkar sözü həqiqətin açıq olması mənasında işlənilib.
İctimai
İctimai sözü də xəlvətin antonimi kimi çıxış edir. O, ictimai həyatla bağlı, cəmiyyətə aid olan, insanların birgə yaşayışı ilə əlaqədar olan mənasını verir. Xəlvəti tək qalmağı, təcridi, ictimai isə insanların birgə yaşadığı, qarşılıqlı əlaqədə olduğu həyatı ifadə edir. Ədəbiyyatda və gündəlik danışıq dilində geniş istifadə olunur. Məsələn, "xəlvəti həyat" və "i̇ctimai həyat" ifadələri biri-birinin tam əksidir.
Açıq
Açıq sözü həm fiziki, həm də məcazi mənalarda xəlvətin əksini ifadə edir. Fiziki mənada açıq yer, açıq hava, açıq qapı kimi ifadələrdə istifadə olunur. Məcazi mənada isə açıq-saçıq danışmaq, açıq fikirli olmaq, açıq-aşkar olmaq kimi ifadələrdə işlənir. Bu mənada, xəlvətin gizliliyinə qarşı açıqlıq, şəffaflıq ifadə olunur.