Xəlvət [ər.] (xəlvətə çəkilmək, xəlvət otağı, xəlvət yeri kimi ifadələrdə işlənir): Tənha, kimsəsiz, səs-küydən uzaq, rahat və sakit bir yer. Sadəcə fiziki məkan olaraq deyil, həm də ruhani bir vəziyyəti ifadə edir. Xəlvət, dünyanın qayğılarından, şəhərin dəhşətindən, insanların səs-küyündən uzaqlaşıb öz daxili aləminizə, düşüncələrinizə sığınmağa imkan verən bir sığınaqdır.
Bir çox mədəniyyətdə xəlvət, düşünmək, dua etmək, meditasiya etmək və ya sadəcə öz-özünə olmaq üçün ayrılmış müqəddəs bir məkandır. Bu, yalnız bir otaq və ya bina olmaya bilər; təbiətin əhatəsində, məsələn, meşədə, dağda və ya dəniz kənarında keçən vaxt da xəlvət sayıla bilər. Əsas odur ki, bu zaman ərzində insan özünü xarici təsirlərdən izolyasiya edərək daxili sülha və aydınlığa çatmağa çalışır.
Ədəbiyyatda xəlvət, çox vaxt qəhrəmanın daxili mübarizələrini, ruh halını və axtarışlarını ifadə edən bir simvoldur. Xəlvətə çəkilmək, qərar vermək, özünü tapmaq və ya yeni bir həyat yolunu seçmək üçün zəruri bir addım kimi təsvir olunur. Misal üçün, şair və ya yazıçılar əsərlərini yaratmaq üçün xəlvətə ehtiyac duyurlar. Onlar bu tənha və sakit mühitdə yaradıcılıq qabiliyyətlərini tam şəkildə reallaşdıra bilirlər.
Beləliklə, xəlvət sadəcə fiziki bir yer deyil, həm də ruhani bir vəziyyət, özünü tanıma, daxili sülha və yaradıcılığa aparan bir yoldur. Bu tənha və sakit məkanda insan özünü yenidən kəşf edir və həyatın mənasını axtarır.