Xırdalaşmaq - hər hansı bir şeyin iri hissələrdən xırdalara, böyük ölçüdən kiçik ölçüyə doğru dəyişməsi, parçalanması, dağılması mənasını bildirir. Bu söz daha çox konkret cisimlərə, materiallara (məsələn, daş, torpaq, şəkər) tətbiq olunsa da, məcazi mənada da işlədilə bilər.
Antonimlər:İriləşmək: Xırdalaşmağın əksidir. İriləşmək hər hansı bir şeyin kiçik ölçüdən böyük ölçüyə doğru dəyişməsi, genişlənməsi, böyüməsi mənasını verir. Bu söz həm konkret cisimlərə (məsələn, buğda dənələri, kristallar), həm də abstrakt anlayışlara (məsələn, problem, narahatlıq) tətbiq oluna bilər. Konkret nümunələrdə cismin fiziki ölçüsünün artması, abstrakt nümunələrdə isə problemin miqyasının genişlənməsi nəzərdə tutulur. Həm məişət dilində, həm də ədəbiyyatda geniş istifadə olunur.
Böyümək: Xırdalaşmaq əvəzinə işlənən digər antonimdir. Böyümək, bir varlığın həcm və ölçüsünün artması deməkdir. Bitkilər, heyvanlar və insanlar üçün istifadə olunur, lakin məcazi mənada da işlədilə bilər (məsələn, "şirkətin böyüməsi"). Bu söz əsasən konkret predmetlərə aid olsa da, məcazi mənalarda da istifadə edilir. Ədəbiyyatda, məişət dilində və elmi ədəbiyyatda rast gəlinir.
Daşlara nə var ki; Yüz əyil, yüz dikəl; Sürtülüb xırdalaş, ol hamar (R.Rza)
Gözləri elə bil iriləşmişdi (S.Qədirzadə)