Qısqanclıq - birinin özünə məxsus olan şeyə, əşyaya, şəxsə və ya vəziyyətə başqasının sahib olmasına, yaxınlaşmasına və ya ona qarşı olan münasibətinə qarşı duyulan mənfi duyğu, şübhə və narazılıq hissidir. Bu duyğu həm sevgi, həm də sahiblik hissinin ifadəsi kimi meydana çıxa bilər. Qısqanclığın dərəcəsi və təzahür formaları fərdi fərqlərə, mədəniyyətə və sosial amillərə görə dəyişir. Həddindən artıq qısqanclıq münasibətlərdə ciddi problemlərə səbəb ola bilər.
Antonimlər:
Etibar
Qısqanclığın əks mənası olan etibar, bir şəxsə və ya vəziyyətə qarşı tam inam və şübhəsizlik deməkdir. Qısqanclıq şübhə və qorxudan qaynaqlanan bir duyğu halında, etibar tam əminlik və rahatlıq hissini əks etdirir. Etibarlı münasibətlər qısqanclığa yer qoymur. Məsələn, "Onun ona olan etibarı sarsılmaz idi" ifadəsində etibar qısqanclığın tam əksini təşkil edir. Etibarın konteksti əsasən münasibətlər, dostluq və işgüzar əlaqələrdir.
Sükunət (əminlik)
Qısqanclıq əsasən narahatlıq, şübhə və qorxu ilə əlaqədardırsa, sükunət və əminlik tam əksinə düşən duyğulardır. Qısqanclıq hissi yaşayan kəs narahat və həyəcanlı ikən, sükunət hissi yaşayan kəs rahat və əmindir. Bu antonim cütlüyü əsasən daxili psixoloji vəziyyətləri müqayisə edir. Məsələn, "Sevgilisi ona tam əminlik bəxş edirdi, qısqanclıq hissi yox idi" cümləsində sükunət və qısqanclığın əksliyi göstərilir.
Təmizlik (sədaqət)
Qısqanclığın səbəbi tez-tez şübhələnən tərəfin tərəfdaşına olan sədaqətsizliyə şübhəsidir. Buna görə də, təmizlik və sədaqət qısqanclığın əksini ifadə edir. Təmizlik və sədaqət qarşılıqlı inam və etibarlılıq əsasında qurulmuş münasibətləri təsvir edir. Bu cütlük əsasən münasibətlərin xarakteristikasını müəyyən edir.
Sənin qısqanclıqların da, şübhələrin də mənə xoş gəlir (M.İbrahimov)
Ürəyimdə qoşunqoşun təmizliklər; Bir də infarkt uyuyarmış (C.Novruz)