Qısqanan (f. sif., bax: qısqanc): Bu söz, bir insanın özünə məxsus olan bir şeyə, ya da sevdiyi, dəyər verdiyi bir şəxsə başqasının yaxınlaşmasından duyduğu narahatlıq və qorxu hissinin təzahürüdür. Sadəcə "qısqanc" sifətinin daha ətraflı, təsviri bir ifadəsidir. Qısqanclıq kompleks və çoxşaxəli bir duyğu olub, münasibətlərin gedişatına həm müsbət, həm də mənfi təsir göstərə bilər.
Qısqanclığın arxasında sahib olma istəyi, etibarsızlıq, özünəinamın aşağı olması, keçmiş travmalar, təhlükəsizlik hissinin çatışmazlığı kimi psixoloji amillər yatır. Səbəblərə görə fərqlənir: bəziləri əsaslı səbəblərlə qısqanır, digərləri isə heç bir əsassız olaraq. Qısqanclıq həddini aşdıqda, münasibətlərdə gərginliyə, etimadın pozulmasına, hətta aqressiv davranışlara səbəb ola bilər. Məsələn, yuxarıdakı sitatda olduğu kimi, "çox qısqanan adam" ifadəsi şəxsin bu duyğusunun həddindən artıq güclü olduğunu vurğulayır.
Qısqanclığın təzahür formaları da müxtəlifdir: şübhə, nəzarət etməyə çalışma, sual-cavablar vasitəsilə sorğu-sual etmə, sərt reaksiyalar, əsəbilik, əsəb pozğunluğu. Ancaq qısqanclığın hər zaman mənfi bir duyğu olaraq qəbul edilməməlidir. Müəyyən səviyyədə qısqanclıq, münasibətlərdə marağın, bağlılığın işarəsi kimi də qəbul edilə bilər. Əsas odur ki, qısqanclıq sağlam səviyyədə qalsın və partnyoru təzyiq altında qoymasın. Sağlam münasibətlərdə qısqanclıq açılıb müzakirə edilməli, etimad və anlaşma əsasında həll edilməlidir.
Ədəbiyyatda qısqanclıq motiv kimi tez-tez işlənir, personajların xarakterini, hərəkətlərini müəyyənləşdirir, dramatik vəziyyətlər yaradır. Qısqanclıq çox yönlü, maraqlı, bəzən təhlükəli bir insan duyğusudur.